Hendrik V tot leven gewekt in de tegenwoordige tijd

De Middeleeuwen, het Engelse koningshuis, de 100-jarige oorlog, het is het werkterrein van Dan Jones, Brits historicus, tv-presentator en journalist. In 2009 maakte hij zijn debuut als non-fictie auteur met een goed ontvangen beschrijving van de Engelse boerenopstand (1381), in vertaling recent uitgegeven onder de titel Een bloedige zomer. In 2012 volgde Vorsten van Albion, een verhalende geschiedenis over de Plantagenet-dynastie vanaf de troonsbestijging van Hendrik II in 1154 tot de afzetting van Richard II in 1399. Twee jaar later verscheen een volgend deel onder de titel Gevecht om de troon. Dat boek begint in 1420 en eindigt in 1525. De periode daartussen wordt opgevuld met de zojuist verschenen biografie Hendrik V. In de uitgebreide inleiding verklaart Jones waarom nu pas: “.... Dat was niet omdat het onderwerp me niet interesseerde. Integendeel. Het onderwerp fascineerde me juist zozeer dat ik wilde wachten tot ik iets meer schrijfervaring had voordat ik aan zijn levensverhaal zou beginnen. Want Hendrik V is vooral een grote uitdaging. Hij is een van de intrigerendste karakters uit heel de middeleeuwse geschiedenis, maar tegelijkertijd ook een van de moeilijkst te definiëren figuren.”

”Hendrik werd niet voor de kroon geboren, maar verwachtte zijn hele leven wel koning te zullen worden.”

In Monmouth Castle, op de grens van Engeland en Wales, wordt in de late zomer van 1386 een jongetje geboren. Het is Hendrik, eerste zoon van de oudste zoon van het Huis Lancaster, een zijtak van het Huis Plantagenet dat op dat moment de Engelse troon bezet. Zijn belangrijkste taak is in leven blijven in een tijd dat de pest vele slachtoffers maakt. Maar Hendrik heeft het geluk aan zijn zijde en overleeft de kinderjaren. Dat geluk zal hem ook daarna niet in de steek laten. Niet tijdens de vele veldslagen om de Engelse troon, noch tijdens de uitputtende belegeringen en veldslagen op Franse bodem. Onoverwinnelijk blijkt hij niet. In Frankrijk wordt hij ziek en sterft op 31 augustus 1422. Slechts negen jaar en vier maanden was hij koning van Engeland, maar bepaalde door zijn daden het verdere verloop van de Europese geschiedenis.

Waar eerdere biografieën over Hendrik V zich voornamelijk richten op diens periode als koning, heeft Jones er bewust voor gekozen relatief veel aandacht te besteden aan het leven van Hendrik V voor hij koning werd. Want juist die tijd vooraf was een lange, veelbewogen en uiterst belangrijke leertijd die hem vormde tot de koning die hij later zou worden. Simpel gezegd, het eerste deel van deze biografie gaat over datgene wat Hendrik aan informatie binnenkrijgt en het tweede over wat hij daarmee doet. Een heldere structuur, met als plezierige bijkomstigheid dat allerlei gebeurtenissen en feitjes uit de geschiedenis rondom de Plantagenets een plekje krijgen met Hendrik als middelpunt. Hoe een opgroeiende jongen dat allemaal verwerkt is de rode draad door het verhaal en mocht de lezer deze draad door de veelheid aan details even kwijt dreigen te raken, dan is daar altijd de auteur die even een stapje terug doet en de lezer weer op het rechte spoor zet.
Deze opzet werkt, zeker in combinatie met het gebruik van de tegenwoordige tijd. Daarmee breekt Jones met de traditie om geschiedenisboeken in de verleden tijd te schrijven. Het maakt de biografie van Hendrik V tot een toegankelijk en levendig verhaal, dat bijna leest als een roman. Bijna, want ondanks dat er van Hendrik zelf weinig meer te vinden is dan opgetekende bevelen en beschrijvingen van acties, is er wel veel informatie daaromheen beschikbaar. Dat blijkt uit de vele voetnoten en een waslijst aan geraadpleegde literatuur. Niet nodig voor de doorsnee lezer die op een prettige manier iets meer van de geschiedenis wil weten, maar wel nuttig voor diegenen die dieper in de materie willen duiken.
Helaas mist er één essentieel onderdeel, tenminste in het e-book. Terwijl dit wel voorzien is van de nodige kaarten van Engeland en Frankrijk in middeleeuwse oorlogstijd, en diverse afbeeldingen bevat van kastelen, beelden en documenten, zal de lezer tevergeefs zoeken naar een stamboom. En in een biografie waar familieleden elkaar naar het leven staan, met elkaar trouwen en kinderen krijgen, en zonen de titels van hun vaders overnemen, is een stamboom nu net het overzicht dat je bij het lezen graag onder handbereik wilt houden.

Hendrik V, in het Nederlands vertaald door Roelof Posthuma, is meer dan een biografie. Droge feiten, jaartallen, complexe familiestructuren en de vele namen van historische figuren krijgen een logische plaats en worden helder uitgelegd. Jones blijft daarbij neutraal en velt geen oordeel. Hij is slechts de beschouwende toeschouwer, de politiek journalist die meereist in het koninklijk gevolg. Hij doet verslag en niet meer dan dat. En omdat hij dat doet in de tegenwoordige tijd brengt hij de geschiedenis tot leven voor een groot publiek, dat daarmee Hendrik V leert kennen als een mens van vlees en bloed. Ondanks het ontbreken van een stamboom is Hendrik V daarmee een aanwinst voor de geschiedenisliefhebber.