Elk woord telt voor twee

Samuel word opgepakt en weggevoerd samen met zijn familie. Nee, we hebben het hier niet over een misdadiger. We hebben het over een onschuldig jongetje van twaalf. Samen met duizenden andere Joden die net als hij niks hebben gedaan wordt hij opgesloten. Met als enige reden hun religie of afkomst.  

In de Mechelse Dossinkazerne zijn de omstandigheden vreselijk en de bewakers deinzen waarschijnlijk meer terug voor een spin, dan voor het uitdelen van lijfstraffen. De opa van Samuel heeft het extra zwaar en Samuel heeft ook moeite zich staande te houden. Het feit dat Jacob, de grootste pestkop van zijn oude klas, er ook rondloopt als gevangene helpt al helemaal niet. Kan het nog erger? Elke week worden er mensen op transport gesteld. Waar naartoe? De moffen zeggen dat ze naar een werkkamp in Polen worden gebracht, maar of dat echt zo is...  

Aaron heeft meer geluk. Hij zit veilig ondergedoken met een stel vrienden die hem steunen. Hij doet zijn best om een steentje bij te dragen aan het verzet. Daar wil hij ver voor gaan, zelfs zo ver dat hij met zijn vrienden een plan maakt om het transport van het concentratiekamp naar Polen te saboteren. Het is drie jongeren tegen een trein en tal van SS’ers. Hij neemt een groot risico waarbij hij veel op het spel zet.  

De oorlog is eigenlijk nog zo dichtbij, alles speelde zich minder dan een eeuw geleden af. Toch lijkt het voor een kind een onwerkelijke gebeurtenis, een naar verzinsel. Iedereen die nieuwsgierig is naar de oorlog en hoe dat was, hoe die tijd smaakte, moet zeker dit broodje proeven. Misschien een beetje pittig, maar toch geschikt voor kinderen. Volgens Bettie Elias kunnen kinderen veel beter omgaan met dit soort onderwerpen dan volwassenen vaak denken. Ze is dan ook niet bang om beestjes bij hun naam te noemen. Het boek heeft geen cliché ‘happy end’, maar eindigt wel hoopvol. Bettie houdt het namelijk graag zo realistisch mogelijk.

Jongen zonder naam is geen überdik boek, maar elk woord spreekt voor twee. Zo wordt er verteld over hoe elk alledaags kind toen iets naars kon overkomen. Zo wordt er verteld dat die kinderen niks verschillen van jij en ik. Zo wordt er verteld dat zelfs een kind midden in de oorlog, kind wil zijn en wil dansen en spelen. Zo wordt er verteld over hoe iets net zo abrupt kan eindigen als dat het begonnen is. Zo wordt er veel verteld, maar niet letterlijk opgeschreven.  

Dit is het zoveelste kinderboek van de Vlaamse schrijfster met een volwassen onderwerp. Haar boeken zijn hierdoor voor veel leeftijden aantrekkelijk. Maar als je niet geïnteresseerd bent in de oorlog moet je het boek niet lezen voor de verhaallijn. Deze is namelijk wat simpel. Er zit spanning in, dat wel. Maar dat kan ook niet anders.  

Jongen zonder naam doet precies wat een kinderboek over de oorlog hoort te doen: een kijkje geven in het verleden en zorgen voor dankbaarheid voor de situatie van nu. Maar de genreaanduiding Young Adult was met een ander onderwerp nooit behaald. Door de twaalfjarige hoofdpersoon is het boek ook best geschikt voor lezers vanaf tien jaar.