Een detective in Russische stijl

…Hoef ik u te zeggen dat onze stad tegen de tijd van het Appelfeest, zo gauw de lucht maar van de zomer naar de herfst begint te draaien, de gewoonte heeft een ware invasie van cicaden te ondergaan, zodat je ’s nachts de slaap niet kunt vatten als je dat eens wilt, zulke trillers komen er van alle kanten, terwijl de sterren laag staan, heel laag, en de maan al een ganse tijd vlak boven de klokkentoren hangt en daarmee op de appel van ons fameuze ‘zure room’-ras lijkt, dat door de plaatselijke kooplieden ook aan het keizerlijk hof wordt geleverd en dat zelfs naar Europese tentoonstellingen gaat.
Een eerste zin waar je u tegen zegt: daarmee begint De witte buldog van Boris Akoenin. Een eerste zin die ook veel zegt over de stijl van het boek: lange beschrijvingen, vele zijpaden en uitgebreide beschouwingen zijn de auteur niet vreemd. De alwetende verteller die zich hier openbaart, blijft het hele boek bij ons. Hij blikt af en toe vooruit, besluit soms een periode over te slaan of juist dieper in te gaan op zaken, en richt zich met enige regelmaat direct tot de lezer.
Het verhaal dat de auteur ons vertelt, speelt zich af in de provinciestad Zavolzjk, ergens in Rusland. Hier zetelt bisschop Mitrofani, een wijs man. Als men een probleem heeft, wendt men zich tot hem: hij is de aangewezen man om met oplossingen te komen. Wat echter maar weinigen weten, is dat Mitrofani zich vaak laat assisteren door een zeer scherpzinnige non: zuster Pelagia.
Mitrofani krijgt van zijn oudtante het verzoek zich te verdiepen in een moordzaak: een van haar geliefde witte buldogs is vergiftigd. De bisschop besluit zuster Pelagia naar het landgoed van zijn tante te sturen; als er inderdaad een hondenmoordenaar rondloopt, kan zij hem wellicht ontmaskeren.
Tot zover lijkt dit eerste deel in de ‘zuster Pelagia’-trilogie een rechtlijnige detective te worden. We hebben een misdaad, een speurder, een gezelschap op een afgezonderd landgoed, en diverse personen met een motief. Je vraagt je af waar de butler blijft; goede kans dat hij de moordenaar is.
Bijna ongemerkt neemt het verhaal echter een wending. Er worden meer personages opgevoerd, de setting verplaatst zich naar de stad, en langzaam maar zeker blijkt dat er vele intriges spelen. Politieke motieven, persoonlijke vetes, intrigerende personen, hebzucht, jaloezie, passie; Akoenin smeedt al deze zaken kundig aaneen tot een spannend verhaal. Pas aan het eind, bij een heuse confrontatie in de rechtszaal, realiseert Pelagia zich hoe alles in elkaar steekt, en wordt de moordenaar, die ondertussen meer op zijn geweten heeft dan alleen de moord op de buldog, ontmaskerd.
Een prachtig geconstrueerd verhaal, zoveel is zeker. Ik vond het echter verschrikkelijk moeilijk om lekker ‘in’ het verhaal te komen. De uitgebreide beschrijvingen, de plechtige en bloemrijke schrijfstijl, de terzijdes, de lastige Russische namen en koosnaampjes (de helft van de tijd twijfelde ik over wie wie was), de aanwezigheid van de alwetende verteller: het maakte dat ik slechts gematigd positief kan zijn over dit boek. Een aanrader voor liefhebbers van Russische literatuur, maar wat mij betreft overheerste de stijl het plot te sterk.