Een huiveringwekkende thriller

Wanneer je Het weeshuis van Franck Thilliez met slechts een paar typeringen zou mogen omschrijven, zou ‘huiveringwekkend en duister’ het eerste zijn dat in je opkomt, op de voet gevolgd door ‘deze man weet waarover hij schrijft’. Het zijn twee beschrijvingen die ogenschijnlijk niet logisch gecombineerd kunnen worden in een thriller, maar Thilliez krijgt het voor elkaar.

Een woord als 'huiveringwekkend' zou je wellicht eerder voor een horrorverhaal gebruiken dan voor een thriller. Toch bevat Het weeshuis een aantal elementen die maken dat het verhaal dit predicaat verdient. Het begint al met de openingsscene, waarin een fervent filmliefhebber op een bijzondere oude film stuit. Vol verwachting start hij de film, en dan gebeurt hem het ergste dat een filmliefhebber, iemand die leeft om te kijken, kan overkomen: ineens is hij stekeblind. Of dat komt door een bijzondere kracht die van de film uitgaat of door de beelden die erop te zien zijn, dat wordt niet meteen duidelijk.

Het is aan rechercheur Lucie Hennebelle om dat uit te zoeken. Niet omdat het gebeurde een politiezaak is, maar omdat de filmliefhebber een ex-vriendje van haar is en hij haar in paniek opbelt. Wanneer Hennebelle de film in handen krijgt, realiseert ze zich dat er iets bizars, iets gewelddadigs, mee aan de hand is, en ze gaat op onderzoek uit. Al snel krijgt dat onderzoek een vreemde draai: er blijkt een verband te zijn met een recent moordonderzoek. Nu is dat niet Hennebelles zaak, maar toch bijt ze zich erin vast. Samen met commissaris Franck Sharko besluit ze deze gruwelijke zaak uit het verleden uit te pluizen.

Het is een bijzonder duo, Hennebelle en Sharko. Beiden vechten ze met hun eigen angsten, hun eigen demonen, en soms komt het onderwerp van hun onderzoek wel heel dichtbij. Dat maakt dat er een bepaalde duisterheid over met name Sharko geworpen wordt. Thilliez speelt hier knap mee: over het algemeen vind je de knorrige oude speurder in een thriller als deze vooral sympathiek, maar bij Sharko blijf je als lezer op je hoede, je durft hem niet helemaal te omarmen, omdat je het gevoel krijgt dat er onder de oppervlakte iets duisters ligt.

Ook in de schrijfstijl zit dat duistere, dat maakt dat dit een huiveringwekkende thriller is. Een van de grote thema’s, zowel van de oude film waar het allemaal mee begint als van de rest van het verhaal, is Het Kwaad. Hoe komen mensen tot gewelddadig gedrag? Hoe verspreidt zich dat? Thilliez’ vrij feitelijke beschrijvingen van gewelddadige scènes en de onmogelijkheden van menselijk gedrag maken dat zaken die je zelf niet eens kon bedenken, ineens heel mogelijk en realistisch lijken. Daarmee roept hij soms beelden op die je helemaal niet wil toelaten in je hoofd, en toch gebeurt het. Huiveringwekkend.

Daarnaast weet Thilliez heel goed waar hij het over heeft. Hij put niet alleen uit zijn fantasie en gedachten over Het Kwaad, maar hij lijkt ook uitgebreid research gedaan te hebben naar onderzoek over geweld en hoe dat overdraagbaar is tussen mensen. Hij schuwt onderwerpen als genetica en massahysterie niet, en weet deze op een logische manier in zijn verhaal te verwerken. Ook op het vlak van filmtechnieken heeft hij zich duidelijk ingelezen.

Thilliez speelt met het idee van subliminale boodschappen: beelden die in de film gemonteerd zijn en die maar zo kort te zien zijn dat je ze niet bewust waarneemt. Toch kan de aanwezigheid van deze ‘lagen’ in het beeld het gedrag van de kijker beïnvloeden. Deze gedachte, gecombineerd met het idee van geweld dat besmettelijk is en de aanstekelijkheid van massahysterie, maakt dat Het weeshuis je bijblijft. ‘De lichtjes van Parijs doken op aan de horizon, een kilometer onder het vliegtuig. Miljoenen mensen gefixeerd op het scherm van een tv, een computer, of mobieltje. Eigenlijk was dat de gevaarlijkste vorm van massahysterie. Een onmetelijke groep mensen psychisch met elkaar verbonden via beelden. Een moderne vorm van waanzin waaraan niemand kon ontsnappen.’ Die gedachte van commissaris Sharko kruipt in je hoofd, en komt daar maar heel moeilijk weer uit…