Geen woord te veel

Henning Mankell is bij de meeste thrillerlezers bekend van zijn Wallander-thrillers. Stuk voor stuk geweldige thrillers, vaak met grote maatschappelijke thema’s, die een mooi inkijkje geven in de Zweedse samenleving. De laatste jaren heeft Mankell echter ook diverse romans geschreven, vaak met dezelfde thematiek als zijn thrillers, maar dan zonder het detective-element. Nu levert hij opnieuw een roman af, dit keer niet met een maatschappijkritische invalshoek, wel met een hoofdpersoon die in de verte doet denken aan een oudere versie van Kurt Wallander.
Fredrik Welin is een wat zonderlinge man van halverwege de zestig, die al meer dan tien jaar in afzondering op een eilandje voor de Zweedse scherenkust woont. Zijn contact met de buitenwereld bestaat uit korte gesprekjes met de postbode, die om de paar dagen met zijn boot langskomt. ’s Winters, als de wereld gehuld is in een cocon van ijs en Fredrik zijn dag begint met het openhakken van het wak waar hij zich elke ochtend in onderdompelt, komt de postbode ook, met een propellerboot over de dichtgevroren zee.
In een van de koudste winters sinds mensenheugenis wordt Fredrik geconfronteerd met de wereld op het vasteland, de wereld van zijn verleden. Op het ijs staat een oude vrouw met een rollator, afgezet door de postbode en duidelijk op weg naar zijn eilandje. Het blijkt zijn oude liefde Harriet te zijn, de vrouw die hij veertig jaar geleden zonder een woord van afscheid in de steek heeft gelaten. Harriet is ernstig ziek, en wil graag dat Fredrik de mooiste belofte die ze ooit gekregen heeft inlost. Ze wil dat hij haar meeneemt naar het bosvennetje waar hij haar al die jaren geleden over verteld heeft.
Hoewel Fredrik tot nu toe is neergezet als een einzelgänger pur sang, die zich alleen bekommert om zijn dove oude hond en stramme bejaarde kat, verrast hij de lezer, en stemt hij toe. Fredrik en Harriet gaan op reis, dwars door het besneeuwde Zweden, naar een naamloze plas water in een dichtbegroeid dennenbos. Tijdens de reis komen natuurlijk de gesprekken waar Fredrik bang voor was; de gesprekken over zijn verraad, over hoe het had kunnen zijn en hoe het nooit is geworden. Het is niet zozeer de confrontatie met Harriet waar Fredrik moeite mee heeft, maar de confrontatie met zichzelf. Tijdens de reis denkt hij veel na over zijn verleden, en als de reis een verrassende wending neemt, neemt Fredriks leven dat ook.
Mankell heeft met Italiaanse schoenen een prachtige roman geschreven. Zijn schrijfstijl is ingetogen, hij heeft weinig woorden nodig en juist daardoor is dit verhaal zo geslaagd. De soberheid van de schrijfstijl past bij het verhaal en de hoofdpersoon, die daardoor alleen maar geloofwaardiger wordt. Mankell weegt zijn woorden op een goudschaaltje, en juist in deze psychologische roman komt die stijl goed tot zijn recht.
Enige minpunt is het gevoel dat het verhaal niet ‘af’ is; het gaat niet om een plot met een begin en een eind, maar om een inkijkje in het leven van een bijzondere persoon. Maar wellicht is die hang naar een rond plot ook typisch iets van de thrillerlezer? En Italiaanse schoenen is zeker geen thriller (en wordt door de uitgever ook niet als zodanig neergezet, gelukkig). Dat is jammer voor de fans van Mankells detectives; die blijven erop hopen dat hij wellicht toch nog eens iets in dat genre schrijft.