een lichtje op de duisternis
'Ik beoogde met dit boek het verleden te schilderen en te waarschuwen voor de toekomst.' Een uitspraak van Albert Speer die niet alleen in het nawoord van De Derde Rijk-dagboeken aangehaald wordt, maar die ook op het omslag een prominente plaats inneemt. Net als Speer zelf op meerdere momenten in de geschiedenis van het derde rijk een prominente plaats ingenomen heeft. De memoires die zijn uitgegeven onder de titel De Derde Rijk-dagboeken geven een inkijk in het bestuur van een land gedurende de opkomst en de ondergang. Bijzonder is het te lezen hoe intriges worden ontwikkeld en hoe de strijd om de macht, of liever de strijd om een positie in de buurt van de machthebber gespeeld wordt en hoe namen uit de geschiedenis tegen elkaar worden opgezet en uitgespeeld.
Natuurlijk ben je je ongeveer elke bladzijde bewust van het feit dat het hier om de beleving van een Nazi-kopstuk gaat en dat de acties in het kader geplaatst moeten worden van wat we nu allemaal weten. Tegelijk spreekt uit alles wat beschreven wordt een soort eerlijkheid dat je snel geneigd bent aan te nemen dat de schrijver echt niet geweten heeft hoe het er in de werkelijke wereld aan toe ging. Hij geeft ook zelf aan, op het moment dat het proces van Neurenberg beschreven wordt, dat alle betrokkenen toch vooral hun best doen de eigen betrokkenheid zo positief mogelijk te schetsen. Dat zal dus onherroepelijk ook voor Speer zelf gelden. De bezorgde houding die hij veelal weet te schetsen en de pogingen die hij doet om ‘het Duitse volk’ zo goed mogelijk door de ellende van de oorlog te loodsen zullen mogelijk een eenzijdig getekende schets vormen. De veranderende houding, vanaf het moment dat Speer voor de eerste keer in contact komt met Hitler tot de uitspraak van het tribunaal in Neurenberg, toont wel een menselijk gezicht. Ook op het moment dat Speer verantwoordelijk is voor de totale oorlogsindustrie, blijft het belang van de arbeidskrachten in de verschillende bedrijfstakken aandacht krijgen. Het welzijn van Duitsland staat voortdurend op de eerste plaats bij de beslissingen die genomen worden. Al is duidelijk dat zo lang het idee bestaat dat de oorlog gewonnen zal worden, de ondertoon anders is in vergelijk met het moment dat voor Speer duidelijk geworden is dat de geallieerden zullen winnen.
Op basis van vakbekwaamheid weet Speer in de eerste jaren de bewondering van Hitler te winnen en groeit hij uit tot één van de directe vertrouwelingen. Dit leidt er weer toe dat hij razendsnel kan doorgroeien tot een invloedrijke minister. Voortdurend probeert hij (zoals hij zelf schrijft) die invloed te gebruiken om de goede, mooie en menselijke dingen te doen. Wanneer later zijn macht afneemt, probeert hij nog altijd, zelfs door wanneer dat nodig is bevelen te negeren of niet uit te voeren, het beste voor het land te bereiken.
Als lezer zit je in een voortdurende tweestrijd. Je wordt enerzijds gegrepen door de pakkende manier van vertellen terwijl anderzijds in je achterhoofd voortdurend waarschuwingslichten knipperen. 'Dit kan niet! Pas op, dit leidt tot narigheid! Het blijven onbetrouwbare Nazi’s! Wie zegt dat het werkelijk zo gegaan is?!' En daarnaast dus de innemende vriendelijkheid van Speer zelf aan de ene kant zoals hij met zijn omgeving omgaat en als tegenpool de manier waarop hij door de andere kopstukken benaderd wordt. Al met al een verhelderende inkijk in een wereld van macht en onmacht.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Ruud Rooimans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
