Gestolen goed...
Stel je eens voor dat er bij je wordt ingebroken en dat enkele spullen verdwenen zijn waar je zelf nogal aan gehecht was. Bijvoorbeeld het horloge van opa, dat kleine beeldje dat vroeger altijd op de kast stond in de kamer en een tekening van een straatje. Een tijdje nadat je aangifte gedaan had van de inbraak, kom je iemand tegen die dat horloge om heeft. Op zich lijkt het dan een simpele zaak om weer terug te krijgen wat van jou geweest is. Wanneer je op het politiebureau komt om melding te maken van deze zaak blijkt achter de balie, aan de muur de tekening van het straatje te hangen.
Anders Rydell, een Zweedse journalist beschrijft in De Plunderaars niet alleen vergelijkbare ervaringen, maar toont ook nog eens aan dat deze ervaringen tot op de dag van vandaag tot zeer verschillende gevolgen kunnen leiden. De plunderaars zelf zijn de nazi’s die, zoals Rydell laat zien, op een zeer gestructureerde manier kunst en waardevolle voorwerpen uit de door hen bezette gebieden roofden. Daarbij werd een soort tweedeling gehanteerd. De, in hun ogen, echte kunst werd gereserveerd voor tentoonstellingen of privé bezit. De overige kunst werd ofwel vernietigd ofwel te gelde gemaakt. Via een netwerk van kunsthandelaren konden duizenden stukken van eigenaar verwisselen.
Dat nu, zo lang na de oorlog, nog altijd niet alle kunst bij de oorspronkelijke eigenaren of hun erfgenamen is terug gebracht valt niet goed te praten, maar wel te begrijpen. Sommige kunstwerken zijn nu onderdeel van een openbare verzameling of ergens in staatsbezit. Andere zaken zijn (natuurlijk) niet goed gedocumenteerd qua herkomst en dus niet op een eenduidige manier terug te voeren tot kunstroof. Weer andere kunstvoorwerpen blijken na jaren toch nog te bestaan terwijl men eigenlijk zeker was dat het betreffende werk in de oorlog vernietigd of ten minste verdwenen was.
De journalist Rydell weet verschillende draden uit de kluwen zodanig weer te geven dat het spoor van de kunst naar de eigenaar helder getekend wordt. Tegelijk laat hij zien dat de haken en ogen van dat spoor de oorzaak kunnen zijn dat aan het eind niet de eigenaar of de (tijdelijke) beheerder van het kunstwerk de winnaar van een restitutiestrijd zijn, maar dat de advocatuur met de dikste winsten strijkt. Zelf noemt de schrijver het boek géén wetenschappelijk verhaal omdat er geen noten in de tekst zijn. De literatuuropgave is echter wel indrukwekkend.
Ondanks dat het onderwerp lang niet iedereen zal aanspreken, is het een bijzonder verhaal wat tegelijk voor veel mensen herkenbaar kan zijn. Wanneer getoond wordt dat in het recente verleden nog onbeschaamd (want mogelijk onbewust) openbaar gebruik gemaakt werd van gestolen kunst stelt het de systematische kunstroof in een helder daglicht. Tegelijk ga je dan jezelf de vraag stellen: Wie heeft recht op welke kunst? Moet de collectie van een willekeurig museum voor volkenkunde terug naar waar het ooit vandaan kwam. Zijn de Elgin Marble’s van Engeland of van Griekenland? Is de obelisk van place de la Concorde op zijn plaats in Frankrijk? Het feit dat je in het verhaal meegenomen wordt, terwijl het in principe om tamelijk stoffige zaken gaat is een verdienste van de schrijver. De belangstellende lezer kan met gemak het geheel in één keer uit lezen. De minder belangstellende en volhardende lezer kan telkens weer een los stukje door lezen of naslaan.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Ruud Rooimans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
