Is er een plan of is er geen plan?

Wanneer er een plan bestaat, kan je er maar beter bij horen. Sterker zelfs je kan maar beter zorgen dat je de kern van het plan bent, dan weet je zeker dat het altijd goed gaat met je. Wanneer je zelf het plan kan bedenken en vorm kan geven, ben je de God waar het om draait.

Deze gedachte, maar dan nog in een haast oneindig aantal varianten vormt de kern van het leven van de waanzinnige. (Voor zover we van dé waanzinnige kunnen en mogen spreken) Wouter Kusters kan gedeeltelijk gebaseerd op eigen ervaring een perfect en diepgaand inzicht geven in de denkwereld achter de waanzinnigheid. Daar waar veel andere schrijvers slechts tot op de huid van de waanzin komen, weet Kusters tot op het bot door te dringen. Niet alleen door een zeer gedegen wetenschappelijke benadering vanuit de filosofie en de psychologie, maar meer nog door juist die waanzin door te laten klinken in zijn teksten. Afwisselend worden diepgravende redeneringen gegeven en wordt vanuit de waanzin de dag bekeken. Doordat de afwisseling zo doordacht in elkaar zit, balanceer je door het hele boek heen op de grens tussen waanzin en werkelijkheid.

Daar waar andere beschrijvers van de waanzin veelal niet verder komen dan de constatering dat waanzin betrekkelijk is en we allemaal wel iets waanzinnigs in ons doen en laten hebben, toont Kusters aan dat de wereld van de waanzinnige wel overeen komt met de wereld van de ‘gewone’ mens maar tegelijk een wereld van verschil in zich bergt. Na een zeer nauwkeurige en doortimmerde analyse van verschillende vormen van waanzin, komt in de laatste hoofdstukken van het boek het plan boven tafel. Met dit plan in de hand is elke vorm van waanzin plotseling te begrijpen. Wanneer je er voor kiest te geloven dat de wereld zonder plan in elkaar steekt, heb je weinig kans op waanzinnigheid, maar zal je ook elk moment zelf betekenis aan de wereld moeten geven en heb je de kans dat je uiteindelijk tot de conclusie moet komen dat het allemaal nergens toe leidt. Wanneer je echter uit kunt gaan van een plan, is het zaak om de betekenissen in het kader van dat plan te leggen. Dit kan dan leiden tot zeer ingewikkelde (en voor diegenen die dat plan niet kennen onbegrijpelijke) patronen van handelingen of gedachten. Van belang voor een ieder is dan wel dat we uiteindelijk tot het kristalpaleis kunnen komen. Niet dat dit iets bestaands is of dat het een waanbeeld vormt. Het kristal is in al zijn helderheid de ideale vorm. Omdat nu elke realisatie van een gedachte een minder perfecte weergave van die gedachte is, is dat kristalpaleis te zien als de sturende gedachte achter alles wat we doen.

Kusters heeft een inzicht gegeven in de waanzin, waarmee het onbegrijpelijke hanteerbaar gemaakt wordt. Met een prettige vertellende manier van schrijven, neemt hij je mee in een wereld waarvan direct duidelijk is dat hij als gids weet waar je moet kijken. Aan de hand van oneindig veel citaten laat hij zien dat de vragen waar de waanzinnige mee worstelt al eeuwen onbeantwoord zijn en dat elk wel gegeven antwoord nieuwe onbeantwoordbare vragen oproept. Verrassend, intrigerend, maar best ingewikkeld lezen.