Van kinderwieg tot soldatengraf: het gevaar van indoctrinatie

Kevin Prengers ‘Van kinderwieg tot soldatengraf’ is geen doorsnee boek over de Tweede Wereldoorlog, het is een dringende waarschuwing die lezers aanspoort waakzaam te blijven tegen de heropleving van dergelijke ideologieën. De goed onderzochte onderwerpen in dit boek onthullen de gruwelijke methoden die het naziregime gebruikte om de Duitse jeugd te indoctrineren, hen te transformeren tot loyale soldaten, en fanatieke aanhangers van een haatdragende ideologie te maken.

In het boek wordt zeer goed het sluipende indoctrinatieproces beschreven, beginnend in de vroegste kinderjaren. Hiermee wordt aangetoond hoe ogenschijnlijk onschuldige objecten, zoals speelgoed en spelletjes, subtiel doordrenkt waren met nazipropaganda. Het leerplan onderging een radicale herziening, waarbij liberale denkers werden vervangen door fanatieke nationalisten. Vakken werden verdraaid om oorlog en de nazi-ideologie te verheerlijken. Zo werd een cultuur van volgzame gehoorzaamheid bevorderd. Ook wordt de wrede efficiëntie van dit systeem onderstreept doordat de nazipropaganda in alle aspecten van het leven voorkwam: van schoolboeken tot films, van muziek tot kinderliteratuur.

Een belangrijk onderdeel in het boek is weggelegd voor Gregor Ziemer, een Amerikaanse onderwijzer en journalist die vanaf 1928 een Amerikaanse school in Berlijn leidde. Samen met zijn vrouw Edna zag hij met groeiende bezorgdheid hoe het nazisme opkwam. Ziemer vertrok, net voordat de Tweede Wereldoorlog begon, met zijn gezin naar de Verenigde Staten. Hij documenteerde zijn observaties in het boek 'Education for Death', dat later door Disney werd verfilmd. Zijn dochter Patsy schreef, terug in de Verenigde Staten, 'Two Thousand and Ten Days of Hitler', dat in 1940 uitkwam en veel publiciteit veroorzaakte. Ziemers waarschuwende stem is een rode draad in Prengers boek en benadrukt de ernst van de situatie destijds.

Prenger schetst het leven van jonge Duitsers onder dit onderdrukkende regime. Aan de hand van persoonlijke verslagen, dagboeken en historische documenten geeft hij de jongeren een menselijk gezicht, waardoor men zich als lezer meer betrokken voelt bij mensen die deze periode hebben meegemaakt. Besproken wordt ook de enorme loyaliteit bij veel jongeren, maar ook de stille daden van verzet van de jongeren die de moed vonden om te protesteren.

Het boek gaat niet alleen over wat er in de klaslokalen gebeurt, maar ook over jeugdorganisaties zoals de Hitlerjugend en Bund Deutscher Mädel, waar jongeren systematisch werden gevormd tot fanatieke aanhangers van de nazi’s.

Een cruciaal onderdeel van dit boek is de vergelijking van nazistische propagandatechnieken met soortgelijke methoden bij hedendaagse autoritaire regimes. Het benadrukt het aanhoudende gevaar van extremistische ideologieën, gekoppeld aan de hand van voorbeelden van hedendaagse propaganda, die de tactieken van de nazi's weerspiegelen en aantonen dat de lessen uit de geschiedenis nog niet volledig zijn geleerd.

‘Van kinderwieg tot soldatengraf’ is geen boek dat je zo even uitleest. Het is een aangrijpend boek over een donker deel uit de geschiedenis. Het is verontrustend omdat het een belangrijke reminder is voor de gevaren van ongebreidelde macht en het belang van kritisch denken en waakzaamheid. Prengers grondige analyse maakt dat dit boek een waardevolle aanvulling is op wat al geschreven was over de Tweede Wereldoorlog.