Thomas Acda schuwt risico niet met Scenario

Toevallig zag ik dit weekend de aflevering van 24 uur met… waarin Theo Maassen collega Thomas Acda ontvangt. De uitzending is al van een jaar of vier geleden. Maassen vroeg aan Thomas Acda hoe hij zichzelf zag. Als zanger, schrijver (zijn eerste roman was net uit), acteur of theatermaker. Acda koos voor het laatste: theatermaker. Zijn hart gaat vooral uit naar de kleinkunst, het podium, het optreden voor publiek. Verhalen vertellen. Want van alles wat hij doet is dat toch wel de steady basis.

Ik heb er nooit een geheim van gemaakt. Ik houd van Acda’s teksten, zijn liedjes, zijn humor, zijn creativiteit en zijn verhalen en was dan ook verheugd toen ik hoorde dat hij aan een thriller werkte. De thriller werd uiteindelijk een roman, dat mocht de pret niet drukken, en die roman verscheen nog niet zo lang geleden met de titel Scenario.

De premisse deed mij in eerste instantie een klein beetje denken aan een verhaal uit de eerste voorstelling van Acda & De Munnik waarin de theatermakers per ongeluk via een openstaande telefoonlijn of intercom-verbinding een gesprek opvangen uit een kamer in het pand waar ze werken aan een nieuw programma. Een toevalligheid dat zorgt voor een theaterprogramma of zoals in Scenario, voor een potentieel geniaal scenario. Hoofdpersoon Os (van Oscar), liedjesschrijver, en zijn onverwachte huisgenoot Sam Bezemer, acteur, volgen in New York een opleiding scenarioschrijven bij de excentrieke scenarist Seth Michael, ook wel S.M. genoemd. Os en Sam krijgen het idee voor hun scenario vrijwel letterlijk op een presenteerblaadje aangeboden als ze een afpersbrief ontvangen die bedoeld is voor hun buurman. De foto in de envelop toont de vader van het gezin zoenend met een andere man. Er wordt twee ton losgeld gevraagd en de scenaristen in spé besluiten, aangemoedigd door hun docent, de buurman zélf af te persen om op die manier de ingrediënten van een geniaal filmscript te verzamelen. Je hoeft geen helderziende te zijn om te beseffen dat dit plan alleen maar verkeerd kan aflopen.

Net als in Onderweg met Roadie, zijn debuutroman, laat Acda ook in Scenario zien dat hij een rasechte verhalenverteller is, maar het wordt ook vrij snel duidelijk dat hij houdt van New York en dat die metropool maar weinig geheimen voor hem heeft. In het verhaal dat doorspekt is met anekdotes en Acda’s gevoel voor humor, wordt de stad bijna een personage op zich. Hoewel de tone of voice weer typisch Thomas Acda is, is zijn tweede roman, ondanks dat ook deze zich afspeelt op Amerikaanse bodem, allerminst een herhaling van zetten. Acda neemt zelfs behoorlijk wat risico door het zichzelf én de lezer niet te gemakkelijk te maken. Scenario is allesbehalve een rechttoe-rechtaan verhaal en door de vrij complexe en meerlaagse plot begrijp ik wel dat er lezers zijn die de draad af en toe kwijtraken. De veelvuldige anekdotische uitstapjes werken goed om de personages meer diepgang en kleur te geven, maar zorgen er op hetzelfde moment ook voor dat het verhaal soms wat rommelig aandoet en ze de vaart van het verhaal een beetje in de weg kunnen zitten.

Er wordt dus best wat gevraagd van de lezer, maar dat is niet erg want de aanhouder wint en wordt ook beloond. Pas na het laatste hoofdstuk begrijp je pas hoe ingenieus Scenario eigenlijk in elkaar zit. Een boek voor doorzetters, dat misschien wel, maar alleen de lesjes scenarioschrijven en filmhistorie van S.M. zijn dat extra beetje moeite al waard. Zeker als je erachter komt hoe de auteur Thomas Acda die lesjes zelf vernuftig door het verhaal verweeft. Misschien had er iets meer in gezeten met een iets strakkere eindredactie, maar Acda is niet door het ijs gezakt met zijn tweede roman. Sterker nog het doet verlangen naar meer.