Zijn jouw principes te koop?

Zijn jouw principes te koop? Dat is de vraag waar Arjan Visser in De Allemansvriend mee worstelt. Visser zijn journalistieke carrière zit in het slop, en ook zijn huwelijk lijkt vastgelopen. Dan krijgt hij een aanbod: kritiekloos een verhaal van een vastgoedondernemer, die uit is op wraak, opschrijven. Het boek is geestig en tegelijkertijd spannend. Het wisselt tussen fictie en non-fictie en is een must read voor journalisten of andere geïnteresseerden in de ijdele mediawereld.

Arjan Visser (1961) is schrijver en journalist. Sinds 1998 maakt hij de interview reeks De Tien Geboden voor Trouw. Hij debuteerde met de roman De Laatste Dagen, genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en bekroond met zowel de Anton Wachter- als de Geertjan Lubberhuizenprijs. Het grappige aan zijn nieuwste boek, De Allemansvriend, is dat Visser het verhaal volledig baseert op zijn eigen leven, ervaringen aangedikt met een vleug fantasie. Veel van zijn interview-kandidaten uit De Tien Geboden passeren de revue, en ook zijn prijswinnende boek komt voorbij. In De Allemansvriend schrijft Visser dat iedereen hem als getalenteerde schrijver alweer vergeten is.

In het begin van het boek zet Arjan Visser de duidelijke setting: een ongelukkige journalist verdient nauwelijks brood aan serieuze opdrachten. Een nieuwe chef van Trouw bekritiseert de interview reeks, en Visser zit op de schopstoel. Het probleem is misschien wel dat Visser eigenlijk helemaal geen kritische journalist is. Hij wil het liefst iedereen te vriend houden, zoals hij zelf ook schrijft. Een interview is wat Visser betreft het beste als het een normaal gesprek is.

‘Dat deed ik eerder dan een confrontatie aangaan, mijn gesprekspartners uit de tent lokken en een snedig hatelijk portret inleveren bij mijn opdrachtgever. Ik wilde liever iedereen te vriend houden. En nog liever dat ze van mij zouden houden.’

Visser komt op een gegeven moment in contact met William Kaptein, een vastgoedondernemer en eigenaar van Ariekap. Hij interviewt Kaptein in eerste instantie voor een magazine en benadert hem later voor De Tien Geboden Reeks. Kaptein vertelt over zijn verdwenen – en misschien overleden – broer Jack. William gaat er in ieder geval van uit dat hij overleden is, nadat hun vader is verdronken tijdens een vakantie in Marrakesh.

Na het interview krijgt Visser een bericht van Jack, die toch blijkt te leven. Het verzoek: een kritiekloos interview als reactie op het verhaal van zijn broer William. Jack beloont het interview met een bedrag van 75.000 euro, op de voorwaarde dat Visser de feiten niet checkt en de inhoud aan Jack laat. Visser komt in een lastig dilemma terecht. Kan hij het voorstel weigeren?

Het verhaal is vlot geschreven, al is het in het begin wennen aan de schrijfstijl en onconventionele woordkeuze. Na één keer lezen is het nog niet altijd duidelijk wat de auteur bedoelt. Verder is het ietwat grof en soms chaotisch, maar dat laatste maakt het juist heel sterk. Het verhaal is chronologisch, maar wordt constant onderbroken door Vissers eerdere ervaringen of gedachten. Een voorbeeld: terwijl Visser het contract voor het verhaal van Jack Kaptein onder zijn neus geschoven krijgt, wordt aan hem de vraag gesteld waarom hij in de journalistiek zit. Visser maakt van de gelegenheid gebruik om uitgebreid te schrijven over een eerder moment waarop hij dezelfde vraag heeft gekregen, terwijl hij de oorspronkelijke vraag eigenlijk niet eens beantwoordt.

Het verhaal zit slim in elkaar. De mediapersonages vliegen je om je oren. Op een gegeven moment citeert hij Theo Maassen over zichzelf:

‘Of je misschien wel zoveel begrip toont voor de mensen die je spreekt, ze in feite zo ruimhartig absolutie geeft omdat je diep van binnen weet dat je zelf een veel grotere zondaar bent’. Dit citaat geeft goed het karakter van Visser weer.

Het grappige aan het verhaal is dat de visie van Arjan Visser op de mediawereld -wat je zou kunnen interpreteren als non-fictie- zich afwisselt met het fictieve verhaal over de familie Kaptein. Je vraagt je bij het lezen constant af of de carrière van Visser echt in het slop geraakt is, en of er echt zo weinig waardering wordt uitgesproken voor zijn Tien Geboden-interviews. Feit is wel dat Visser soepel schrijft en een uitermate slim boek in elkaar heeft gezet.

Met dank aan Uitgeverij Atlas Contact voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.