Een akelig actuele, financiële technothriller

De Britse bestsellerauteur Robert Harris eist inmiddels een bijzondere plek op in de hedendaagse misdaadliteratuur. De voormalig politiek verslaggever schreef eerst vijf non-fictie boeken, alvorens hij een overstap maakte naar spannende fictie. Hij schreef historische romans die zich afspelen ten tijde van WOII (Vaderland, Enigma), in de periode van de Koude Oorlog (Archangel) maar even ‘eenvoudig’ nam hij zijn lezers mee naar het Oude Romeinse Rijk (Pompeii, Imperium, Lustrum). Met Geest bleef hij dicht bij huis en schreef hij zijn eerste Britspolitieke thriller.

Zijn laatste, De angst-index, is nummer acht en verscheen onlangs in Nederlandse vertaling. Met dit boek opent Harris een nieuw hoofdstuk in zijn rijke schrijfcarrière. De angst-index is een akelig actuele, financiële technothriller, waarin hij op Michael Crichton-achtige wijze de gevaren van verregaande computertechnologieën blootlegt.

Hoofdpersoon is de even excentrieke als geniale dr. Alexander Hoffman, voormalig wetenschapper van CERN, het Europese Nucleaire onderzoekscentrum in Geneve. Nadat zijn project daar van het ene op het andere moment werd stopgezet, besloot Hoffman zijn genialiteit in te zetten voor de ontwikkeling van VIXAL-4, een intelligent computersysteem met zelflerende algoritmen om financiële markten te kunnen voorspellen. Zijn bedrijf, dat hij samen met Hugo Quarry runt, investeert voor hun vermogende klanten in hedgefondsen: beleggingen waarbij geen geld wordt verdiend of verloren aan stijgende of dalende markten, maar waarbij het rendement voornamelijk wordt gehaald uit prijsverschillen van gerelateerde effecten. Door VIXAL-4 verdienen de heren vele miljoenen euro’'s per jaar. Net op het moment dat ze ruim 1 miljard extra aan beleggingsgeld van hun cliënten hebben losgekregen, gaat het mis. Hoffman komt terecht in een spiraal van bizarre, en vooral verontrustende gebeurtenissen nadat hij in zijn villa werd aangevallen. Terwijl de financiële markten in de wereld al onder grote druk staan en Griekenland op het randje van faillissement balanceert, leidt de voorspellende kracht van VIXAL-4 tot ongekende en vooral gevaarlijke hoogten.

Ik noemde zijn naam al eerder: Michael Crichton. De Amerikaan wordt terecht gezien als de uitvinder van het technothrillergenre. De Brit Robert Harris springt met De angst-index met dezelfde passie en bekwaamheid in het gapende gat dat de in 2008 overleden Crichton heeft achtergelaten. En zeer verdienstelijk, want de nieuwste loot aan de creatieve boom van Harris is een interessante, soms leerzame, maar zeker spannende pageturner geworden. Alhoewel, misschien is ‘pageturner’ in dit geval niet de juist gekozen classificatie, want De angst-index vraagt wel om de nodige aandacht en leergierigheid van de lezer.

De uitleg van Dr. Hoffman over wat er bedoeld wordt met “de angstindex” is wat dat betreft veelzeggend. ‘Als je het sommetje wilt: hij wordt berekend als de wortel van de prijs van de par variance swap voor een dertigdaagse termijn, genoteerd als een geannualiseerde variantie. Als het sommetje je niet zo interesseert, laten we dan gewoon zeggen dat hij de geïmpliceerde volatiliteit van de beurs voor de komende dertig dagen laat zien. Hij stijgt en daalt van minuut tot minuut. Hoe hoger de index, hoe groter de onzekerheid op de beurs,’ aldus de wetenschapper tijdens een presentatie aan belangrijke investeerders.

Dergelijke passages zullen de oren van menig thrillerlezer laten klapperen, maar - en dat is bijzonder knap - Harris laat het verhaal volledig varen op de plot, die tot de uiteindelijke ontknoping weinig tijd en ruimte geeft om de aandacht van de lezer te laten verslappen. De personages zijn aardig neergezet en veelal behoorlijk geloofwaardig. Of de apotheose voor lezers de gewenste beloning is voor hun doorzettingsvermogen, blijft de vraag. Bij het dichtslaan van het boek zijn namelijk niet alle plotlijntjes even netjes afgesloten. Dat is een kleine tekortkoming aan een verder uitstekend boek.

Het moet gezegd: De angst-index zal niet snel een grote bestseller worden. Daarvoor wordt er misschien iets te veel inspanning van de gemiddelde thrillerlezer verwacht. Maar lezers die zich aangetrokken voelen tot spannende, technologische, dubbellaagse what if-verhalen zullen hun vingers hierbij aflikken. Voor het grote publiek is het nu wachten tot Hollywood erop springt: De angst-index bevat namelijk alle ingrediënten voor een bloedspannende verfilming.