Tussen servet en tafellaken
Afteljaren beschrijft het leven van een puber op een Belgisch internaat in de jaren ’60. Riet Vanloo heeft naast haar carrière in het onderwijs een tiental boeken geschreven en Afteljaren is haar tweede roman voor volwassenen.
Het boek bestaat uit de twee delen, 'Kind in alkoof' en 'Meisje in kamer'. Beide delen zijn weer onderverdeeld in drie jaren. Drie jaar leven de meisjes in het internaat zonder dat ze een eigen kamer hebben. Zij krijgen een bed met een gordijntje ervoor, een zogenaamde alkoof. Minimale privacy, iedereen weet en hoort alles van elkaar. De starre dagindeling (veel bidden) en de vele regels (vaak zwijgen) zijn moeilijk voor een elfjarige. “Eindelijk mogen we praten” staat er op pagina 33, “Mijn mond zat zo vol woorden dat mijn wangen bijna barstten”. De opvoeding lijkt vooral gericht op discipline: “Inspanning voor wilsoefening leidt tot totale beheersing”. Ondanks of misschien wel dankzij dit strenge bewind ontstaan er hechte vriendschappen en bondgenootschappen tussen de meisjes, die voor hun levenservaring en wereldwijsheid van elkaar afhankelijk zijn. Het is een tijd waarin meisjes beschermd en onwetend gehouden worden, zeker op het gebied van seksualiteit. Het zal jaren duren voordat de hoofdpersoon begrijpt waar “het nodige maandelijkse gerief” voor dient dat ze van haar moeder elke keer meekrijgt in haar koffertje.
Na drie jaar krijgen de meisjes een eigen kamer en wordt de ijzeren discipline iets minder. Weliswaar moeten ze het sleutelgat van die kamer met een papiertje dichtstoppen omdat ze anders door de nonnen ‘begluurd’ worden, maar er komt iets meer ruimte om je te ontwikkelen. Onze hoofdpersoon kan mooi zingen en heeft gevoel voor taal en krijgt de gelegenheid zich daarin te ontplooien.
Afteljaren. Een mooie titel, die al een bepaald gevoel oproept: een gevoel van wachten, verveling, groei en iets moois daarna. Dat maakt het boek maar ten dele waar. De scènes in het internaat zijn tamelijk objectief en afstandelijk beschreven, waardoor het moeilijk is je in te leven in het meisje dat dit alles meemaakt. Het roept geen gevoel van afkeer op maar ook niet van heimwee of nostalgie. Afteljaren is een klinische beschrijving van het internaatleven in het katholieke België van de jaren ’60. Zelfs situaties waarin de rector behoorlijk handtastelijk is, worden zonder veel emoties beschreven. Ook gebeurtenissen die een hoogtepunt zouden moeten vormen (de hoofdrol in een toneelstuk, een belangrijke spreekbeurt) worden alleen opgesomd en voorzien van sobere zinnetjes als “Het smaakt naar meer”.
Levendiger zijn de gedeelten die in het gezin zelf spelen, de weekenden thuis en de vakanties aan zee met de zes zussen, een beschermende vader en een autoritaire moeder. Een moeder die zelf op het internaat heeft gezeten en die periode verheerlijkt als de beste tijd uit haar leven. Veel beter in ieder geval dan haar leven als moeder, waardoor de zorg voor het jongste zusje in de weekenden en vakanties neerkomt op de hoofdpersoon.
Het mooiste gedeelte van het boek is echter de epiloog, waarin de hoofdpersoon zich richt tot haar inmiddels overleden vriendin Katty. Het schuldgevoel omdat ze haar vriendin van vroeger, haar bondgenoot uit het oog verloren is en niet geholpen heeft toen die het moeilijk had. De onmacht en de verdediging. “Kijk me niet zo aan met je donkere ogen en je doordringende, verwijtende blik. Ik weet wat je me verwijt. En ik heb me schuldig gevoeld, maar nu niet langer, want ik kan het niet meer met je goedmaken. Je bent dood”. Dit laatste gedeelte komt als een verrassing na een kabbelend boek en daardoor is Afteljaren het waard om gelezen te worden.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sandra Niemeijer
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
