Het Droste-effect van Lieve

De nieuwe roman van Ronald Giphart, Lieve, speelt zich af tegen de achtergrond van de Nederlandse filmwereld en is daarom voor het eerst uitgereikt op het Nederlands Film Festival afgelopen september. Komen we veel te weten over die filmwereld? Nee, niet echt, maar altijd nog meer dan over de personages in het boek.

Het boek draait om een beperkt aantal personen: Noah, Liv, Bison, Casper en de leden van de filmcrew. Noah is de regisseur die zijn overleden geliefde 'Lieve Vanlieve' wil eren en laten herleven in een film. Liv is de actrice die Lieve speelt en Bison haar tegenspeler die Noah speelt. Verder is er een rol weggelegd voor Casper, de scenarioschrijver die een verhouding heeft gehad met Lieve maar niet gevraagd is voor het script van de film over haar leven.

De bekende thema’s uit het oeuvre van Giphart komen aan bod: liefde, dood en seks. De eerste helft van het boek is de aanloop naar de eerste draaidag en omdat er op die eerste dag meteen een intieme scène gepland staat, voelen we de spanning bij de hoofdpersonen Liv en Bison, die elkaar niet kennen en vooraf ook geen contact met elkaar mogen hebben. Als die scène geweest is en de spanning eraf is, is ook de spanning uit het boek weg. De roman laveert dan tussen smakeloze oppervlakkigheid en romantische liefde door. Beide worden niet geraakt, de diepgang niet gevonden.

Het is in deze roman niet duidelijk wie een rol speelt en wie niet. Wie is op welk moment echt zichzelf? De gebeurtenissen uit het verleden worden gespiegeld in het heden. Liv speelt Lieve, en lijkt in die rol maar ook daarbuiten steeds meer op haar, maar ook Lieve was een actrice die een rol speelde. Het Droste-effect in deze roman is vrij groot en dat is aardig gevonden, maar zorgt er ook voor dat de karakters nogal oppervlakkig blijven. Het zit de ontwikkeling van de personages in de weg.

We leren Liv ook niet goed kennen omdat ze een vat vol tegenstellingen is. Bison omschrijft haar als volgt: “Ik denk dat je je heel erg geeft en tegelijkertijd terughoudend bent. Dat je oprecht bent in alles wat je doet, maar ook onberekenbaar bent. Dat je jezelf laat zien en tegelijkertijd jezelf verhult. Dat je iemand het gevoel geeft de koning van de wereld te zijn maar ook de grootste loser”. Dit leidt ook bij Bison tot tegenstrijdige gevoelens: ”Bison zat in een bipolaire gemoedstoestand”, hij haat Liv en hij houdt van haar.

Liv lijkt door al die tegenstellingen overigens weer erg op Lieve die ook omschreven wordt als “brutaal en bescheiden, spannend en onschuldig, tevreden en onbegrepen, kalm en onverzadigbaar”.  Ook hier is de spiegeling dus weer zichtbaar.

Hoe onze personages zich daar zelf bij voelen? Net als in zijn vorige roman Harem doen de romanfiguren veel, maar denken ze weinig. Zelfs bij heftige beslissingen (wel of geen abortus) lezen we weinig over de innerlijke strijd die dit besluit kost.

De roman wordt afgesloten met een laatste (55e) hoofdstuk, waarin staat hoe het verder verlopen is met iedereen die een rol had in dit boek, net als dat gebeurt in films gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Het is zeker een filmische roman, het script is al klaar.

De tegenstellingen en spiegelingen in deze roman zijn aardig bedacht en prima geschikt voor een les verhaalanalyse, maar de roman komt helaas niet veel verder.