Geniale slimheden

Na Ik voel ik voel wat jij niet ziet hebben Lotte Stegeman en Mark Janssen de handen opnieuw ineengeslagen. Waar ze zich de vorige keer gericht hebben op de emoties van dieren, laten ze in Slimmer dan je denkt zien hoe intelligent dieren kunnen zijn. Lotte Stegeman laat een aantal bijzondere dieren de revue passeren: van een paard tot een bombardeerkever, er komen een heleboel dieren voorbij!

Bij intelligentie denken we vaak aan slim zijn, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Dieren kunnen misschien geen tien halen voor een taaltoets, maar ze weten wel hoe ze zichzelf moeten beschermen, de weg naar huis moeten vinden of hoe ze het makkelijkste aan eten kunnen komen. In Slimmer dan je denkt verwonder je je erover hoe intelligent dieren kunnen zijn en wat voor oplossingen ze allemaal weten te verzinnen. Je staat er niet altijd bij stil hoe bijzonder het dierenrijk is.

Lotte Stegeman (1979) is (kinderboeken)schrijver en journalist. Haar werk bestaat uit verhalende non-fictie over het gedrag van dieren en biodiversiteit. Naast Slimmer dan je denkt schreef ze onder andere Ik voel ik voel wat jij niet ziet en Groene helden van het dierenrijk. Stegeman is regelmatig in de Amerikaanse natuur terug te vinden. Zo was ze afgelopen zomer naar de McNeil River in Alaska, een beschermd gebied waar de grootste populatie bruine beren samenkomt.

Mark Janssen (1974) maakte het omslag en de illustraties voor Slimmer dan je denkt. In 1997 studeerde Janssen af aan de Academie voor Beeldende Kunsten en sindsdien weten opdrachtgevers hem te vinden. Inmiddels heeft hij al meer dan 500 kinder- en prentenboeken geïllustreerd voor Nederlandse, Belgische en Chinese uitgeverijen.

Frans de Waal (1948-2024) schreef een mooi en belangrijk voorwoord bij dit boek, waarmee hij laat zien dat we altijd op zoek zijn naar meer intelligent leven in het heelal, omdat we denken dat we de enige zijn op aarde. Daarbij vergeten we dat er zo veel intelligenties op onze eigen aarde terug te vinden zijn. Nog niet zo lang geleden geloofden zelfs niemand dat dieren emoties hebben of slim zijn. Dieren waren voor ons slechts ‘instinctmachines’. Meer dan een eeuw geleden veranderde dat door een Duitse professor die een chimpansee uitdaagde om een nieuw probleem op te lossen. Sindsdien weten we dat dieren wel zeker intelligentie bevatten, alleen vergelijken we dat te vaak nog met onze eigen intelligentie. Wij denken dat wij de slimste zijn, maar dat ligt eraan hoe je slim definieert. ‘Dit boek gaat niet over wat mensen vaak intelligent vinden. Dit boek gaat wél over geniale slimheden van andere dieren.’

In Slimmer dan je denkt komen de slimmigheden van 23 uitblinkers en 32 genomineerden voorbij. Uit de miljoenen diersoorten op aarde is dit een mooie selectie geworden. Deze uitblinkers komen in verschillende categorieën voorbij: eerst zie je een illustratie met ‘zie mij … ’, gevolgd door pagina’s over het dier en illustraties met de teksten ‘zie jij …’ / ‘… hoe slim wij zijn?’. De uitblinkers worden afgewisseld met eervolle vermeldingen voor een aantal talenten en stukjes over ‘Denk als een dier’.

De mieren komen ook regelmatig even langs, omdat ze het er niet mee eens zijn dat zij niet overal genoemd worden. Dit is grappig gedaan én op deze manier kom je meer over de mieren te weten.

Waar sommige verhalen mij bekend voorkwamen uit andere (kinder)boeken, zoals het verhaal van de hengst die kan rekenen, leerde ik ook dieren kennen waar ik nog nooit van gehoord had. Zo zijn de waterbeertjes echte krachtpatsers die zelfs op een ruimtereis wisten te overleven. Ook de bombardeerkever is een beestje met unieke krachten: hij heeft twee stoffen in zijn lichaam die hij in geval van paniek kan mengen tot een giftige cocktail. Hoe cool is dat!

De informatie over deze dieren brengt Stegeman op een verhalende manier aan de lezer. Elk dier heeft zijn eigen verhaal, soms is dit een kort stukje en soms een wat langer verhaal. Tegelijkertijd worden de verschillende dieren door de overkoepelende categorieën aan elkaar verbonden. Dit zorgt ervoor dat het een mooi geheel is geworden.

De illustraties van Mark Janssen hebben de tekst rijkelijk aangevuld. Janssen heeft de tekeningen en schilderijen gemaakt met waterverf, wat prachtige beelden oplevert. Wat opvalt is hoe gedetailleerd de beelden zijn. Zo zijn bij de hand, die een bordje omhooghoudt bij het paard, de rimpels en de witte, kleine haartjes te zien. Ook zijn er bij sommige beelden mooie contrasten tussen licht en donker te zien. De coyote lijkt bijvoorbeeld in het ochtendlicht te lopen door het licht dat op hem lijkt te schijnen.

Slimmer dan je denkt is een informatief, verhalend boek voor kinderen vanaf 8 jaar, maar het is ook zeker interessant voor oudere kinderen en volwassenen. Naast dat je unieke en bijzondere informatie te weten komt over de intelligentie van dieren, kan je je ook verwonderen over de mooie illustraties waardoor de dieren tot leven komen.