Veel details, weinig emotie

In de jaren dertig van de vorige eeuw reizen de drie zussen Victoria, Mona en Luz samen met hun moeder af naar Amerika, hun vader achterna. Als Spaanse emigranten is het leven in New York wennen. De taal niet machtig, onbekend met gebruiken, de snelle ontwikkelingen en jong en recalcitrant als ze zijn, verzetten de zussen zich in eerste instantie tegen deze andere manier van leven. Toch komen ze al snel tot de conclusie dat als ze het willen redden in de nieuwe wereld, aanpassen de enige optie is.

De dochters van de kapitein is niet María Dueñas’ (1964) eerste boek. De Spaanse schrijfster schreef drie eerdere romans, waarvan Het geluid van de nacht meerdere prijzen won en ook werd verfilmd. Dueñas, hoogleraar Engelse taal en literatuur, weet met haar Spaanse achtergronden als geen ander de finesses van de Spaanse cultuur in haar boeken te vangen.

En dat is Dueñas ook in De dochters van de kapitein gelukt. Weliswaar zijn haar zinnen lang door het vele gebruik van bijzinnen, maar die eindeloze volzinnen maken uiteindelijk duidelijk hoe de stroom Spaanse emigranten heeft proberen te overleven. De mijmeringen over hun leven in Spanje, de droom om ooit terug te keren, laten zien hoe groot het contrast is tussen het conservatieve Spanje en het moderne Amerika, maar ook hoe deze groep Spanjaarden hun best deed om te veramerikaniseren. Met subtiele verwijzingen geeft Dueñas deze emigranten, arbeiders die zich voor een paar dollar uitsloofden, een gezicht.

  “Bij het eten had hij de rode wijn afgeslagen en dronk een bubbelende frisdrank rechtstreeks uit de fles.”

Met diezelfde subtiele precisie geeft Dueñas ook een kijkje in het New York van de jaren dertig. Haar omschrijvingen van de verschillende stadsdelen, de winkels, nachtclubs en eethuizen, het gebruik van verschillende vervoersmiddelen, de muziek die wordt gedraaid, de dansen die worden gedanst en het eten dat wordt gegeten, alles tezamen zorgt ze voor een zeer compleet beeld.

Maar hoe precies Dueñas cultuur en setting heeft weten te vangen, het laten leven van de zussen bleek veel lastiger. De personages, hun karakters en motieven zijn juist kort en bondig besproken en krijgen geen vorm, ondanks de vele monologen. Ook het warme familiegevoel blijft uit, hoewel in het begin van het boek anders wordt beloofd: 

“Ze zouden elkaar steunen wanneer ze in die enorme, vreemde stad sterke tegenwind ondervonden, ze zouden elkaar troosten wanneer de verschrikkingen krassen in hun ziel maakten.”

Lange tijd vinden de drie weinig steun bij elkaar als elk van de zussen flinke ontberingen krijgt te verwerken.

Die lange verhandelingen zorgen daarnaast ook voor een trage opbouw van het verhaal. Langzaam garend bereikt het plot van De dochters van de kapitein zijn hoogtepunt om vervolgens als gaar stoofvlees uiteen te vallen. De hoofdstukken lijken soms met een kleine cliffhanger te eindigen, waarna Dueñas vervolgens op zeer resolute wijze korte metten maakt met enige ophanden zijnde spanning. Jammer, het gebrek aan gekweekte empathie voor de personages en het afkappen van de spannende momenten in het verhaal zorgen voor weinig medeleven bij de lezer.

De dochters van de kapitein geeft een prachtige kijk in het New York van de jaren dertig, specifiek in die van Spaanse emigranten. Echter komen de lange zinnen de leesbaarheid niet ten goede en blijft een ontroerend verhaal vol ijzersterke personages en warme familiebanden uit.