Realistische op historische feiten gebaseerde roman

Patricia Snel (1967), schrijfster van spannende romans, komt vanaf haar jongere jeugd al in Drenthe. Ze woonde er al zelfs een tijdje en om de maand verblijft ze in een hotel dat is gevestigd in een oude boerderij niet ver van Veenhuizen. Het was tijdens een van haar verblijven daar dat ze de ingeving kreeg het verhaal van onbekende wezen uit Veenhuizen te vertellen.

Hoewel de titel, De vondeling van Veenhuizen, wellicht impliceert dat het boek over één kind gaat, vertelt deze historische roman het verhaal van duizenden wezen die in de periode van 1824 tot 1859 vanuit Amsterdam naar het verre Veenhuizen werden gebracht. Eenmaal in de Kolonie van Weldadigheid wachtte de kinderen een keihard leven onder slechte hygiënische omstandigheden, met weinig voedsel, veel ziektes en harde arbeid.

Om het verhaal van de kinderen op te kunnen tekenen, deed Snel uitgebreid onderzoek naar de situatie in het Drentse Veenhuizen van de negentiende eeuw. De schrijfster raadpleegde daarvoor diverse bronnen, boeken en archieven en bezocht meermaals de voormalige Kolonie en de omliggende dorpen. Dat ze zich uitgebreid verdiepte, is duidelijk te merken aan de gedetailleerde omschrijvingen van zowel geschiedkundige gebeurtenissen als de gebouwen en omgeving. En hoewel De vondeling van Veenhuizen een roman is, heeft Snel de verhaallijn gebaseerd op waargebeurde feiten en hebben bijna alle personages die de revue passeren daadwerkelijk bestaan.

Het verhaal draait grotendeels om de kinderen Neeltje en Karel die elk uit verschillende standen uit de Amsterdamse samenleving komen. Neeltje wordt door haar alleenstaande moeder ten vondeling gelegd, terwijl Karel uit een goede familie komt, maar door ziekte ouderloos wordt. Twee verschillende situaties, maar die er beide toe leiden dat de kinderen in Veenhuizen terechtkomen. Door hen allebei een stem te geven heeft Snel een manier gevonden om te laten zien dat niet alleen armlastige kinderen in de Kolonie terecht konden komen.

Het zijn deze twee kinderen van waaruit De vondeling van Veenhuizen wordt verteld. Maar er is een derde verhaallijn, namelijk die van Wouter Visser, adjudant-majoor en directeur van de Koloniën. Door afwisselend vanuit Karel, Neeltje en Wouter te vertellen, krijg je als lezer een goed beeld van de situatie in die tijd. Niet alleen het uitzichtloze leven van de jonge kinderen wordt zo duidelijk, maar ook vanuit welke overtuiging de verschillende Gestichten in de Koloniën tot leven werden geroepen.

Al hoewel er geen duidelijk patroon zit in de mate waarin de vertelperspectieven elkaar afwisselen, komen elk van de drie genoeg aanbod om een duidelijk beeld van hen te kunnen vormen. De schrijfster leefde zich goed in de kinderen en adjudant-majoor in en brengt de hoofdpersonages tot leven door haar schrijfstijl op hen aan te passen. Het taalgebruik van de Amsterdamse wezen Karel en Neeltje is overduidelijk anders dan dat van Wouter. De zinnen van Karel en Neeltje zijn veel kinderlijker, korter en eenvoudiger, dat van Wouter decadenter. Dit geeft ze alle drie hun eigen kleur. Maar door met name het taalgebruik van de kinderen en de korte hoofdstukken voelt het verhaal soms wat eenvoudig aan. Tel daarbij op dat de tieners, ondanks de erbarmelijke omstandigheden, zich als jongvolwassenen ontwikkelen en thema's als liefde en het ontdekken van hun eigen seksualiteit een rol gaan spelen, en het verhaal doet met regelmaat eerder aan als Young Adult dan als roman voor volwassenen.

Al met al is De vondeling van Veenhuizen een aangrijpend en veelomvattend verhaal dat continue interessant is om te lezen. De historische feiten komen door de prettige schrijfstijl van Snel helemaal tot leven en ook de dagelijkse gebeurtenissen en de personages met hun emoties voelen realistisch aan. Met thema's als eenzaamheid, verlies, armoede en familie, en de minder bekende geschiedenis van dit deel van Nederland, is De vondeling van Veenhuizen een mustread voor iedereen die van op waarheid gebaseerde romans houdt.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een zuur boek' en 'Lees een jong boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.