Een actueel en fijnzinnig kunstwerk

Ludwig Volbeda (1990) is een ware creatieveling. Opgeleid aan de kunstacademie Sint Joost in Breda ontpopte hij zich tot illustrator en striptekenaar. Hij heeft een fascinatie voor alles dat klein is en vindt overal inspiratie, in de geschiedenis, in landschappen en in verhalen. Volbeda won meerdere nationale en internationale prijzen waaronder twee keer een Gouden penseel: voor Fabeldieren en voor Hele verhalen voor een halve soldaat. Zijn liefde voor details zie je niet alleen terug in zijn illustraties, maar ook in Oever, zijn schrijversdebuut dat deels gebaseerd is op eigen ervaringen.

Oever is lastig in een genre in te delen. Het boek schurkt tegen een jeugdroman en een verhaal voor jongvolwassenen aan. Het is nét niet het een, maar ook nog niet volwaardig het ander. En dat is gelijk de beste samenvatting van dit verhaal. Hoofdpersonage Jip zit in de tweede klas van de middelbare school en is volop op zoek naar een identiteit. Jips spel is enerzijds nog vrij kinderlijk, maar de dilemma’s waarmee wordt geworsteld zijn die van een echte puber en te vangen in de vragen: wie ben ik en wat vinden anderen van mij?

Ook hoe Volbeda het verhaal heeft vormgegeven past bij deze vertwijfelende periode van opgroeien, bij de transitie van kind naar jongvolwassene. Afscheid nemen van de ene fase, maar de nieuwe fase nog niet eigen gemaakt hebben. Elk hoofdstuk, elke zin en elk woord is daar een afspiegeling van. De hoofdstukken zijn kort, slechts een enkele pagina lang en ook de zinnen en het taalgebruik zijn bondig en eenvoudig. Daarmee zou Oever gemakkelijk te lezen zijn door een kind uit de bovenbouw van de lagere school. Echter, begrijpen wát er gezegd wordt, is voorbestemd aan jongeren. Het verhaal is één vat van onduidelijkheden, net zoals de worsteling met het leven voor pubers soms kan zijn. Jonge kinderen zullen dat, ondanks dat ze het technisch gezien misschien kunnen lezen, niet kunnen begrijpen.

Zo is Oever in briefvorm en vanuit ik-perspectief geschreven, maar het is onbepaald aan wie de brieven zijn gericht. Wie is de ‘jij’ tot wie Jip zich richt? Waarom heeft Jip, die zo goed kan tekenen, zoveel moeite met het tekenen van een zelfportret voor school? Waarom is de moeder van Jip verdrietig? Wie is Oever en waar is Oever heen gegaan? Wat schrijft Jip nu eigenlijk? Het verhaal is één groot vraagteken met ruimte voor eigen invulling vanuit de lezer. De vertwijfeling waarmee tieners worstelen, en Jip in het bijzonder, is met elke zin haarfijn voelbaar. De enige vraag is of de jeugdige lezer met deze vertwijfeling weet om te gaan en genoeg geprikkeld wordt om het verhaal te willen begrijpen en verder te lezen.

‘Wat ik je wil uitleggen, kán ik niet uitleggen, niet rechtstreeks althans. Het kan alleen via omwegen, voorbeelden, verhalen.’

Zonder in details te treden heeft Volbeda Oever foutloos uitgewerkt. Wie de tekenstijl van Volbeda kent, zal zijn fijnzinnigheid en oog voor detail in zijn manier van schrijven herkennen. Over elke punt, elke komma, elke anekdote en elk feitje dat Jip in de brieven heeft opgenomen lijkt te zijn nagedacht, zonder dat het onnatuurlijk aanvoelt. Alles klopt precies, al zal de lezer dit pas op de laatste pagina’s, of zelfs na het verhaal herlezen te hebben, begrijpen. En het is het waard om te herlezen. Een boek met thema’s als opgroeien, de zoektocht naar en de worsteling met genderidentiteit, is uitermate waardevol om te lezen. Elke keer zullen er nieuwe dingen in worden ontdekt, alsof je naar een schilderij staat te kijken. Oever is een hedendaags gedetailleerd kunstwerk voor pubers, volop interessante weetjes, gevoelige brieven en mooie, zinnige zinnen.

‘Oever had dat ook, zo’n hoofd dat groter is aan de binnenkant dan aan de buitenkant.’

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een kwetsbaar boek' en 'Lees een jong boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.