Aangrijpend eerbetoon aan vrouwelijke oorlogsslachtoffers

1943. Op het Koreaanse eiland Jeju zorgen de vrouwen voor de kost door te duiken naar zeeoren. Het land is bezet door Japan en gaat gebukt onder het gezag van de buitenlandse machthebbers. Op een dag is Hana met haar moeder op zoek naar vis, terwijl haar zusje op het strand zit te wachten. Wanneer Hana een Japanse soldaat op haar zusje af ziet lopen, weet ze nog net op tijd uit zee te komen en haar zusje te verstoppen. Hierdoor wordt niet haar zusje, maar zijzelf meegenomen en gedwongen te werken als troostmeisje. Een vrouwonterende tijd ligt voor haar, wanneer ze als jong meisje wordt blootgesteld aan allerlei gruwelijkheden. Gesteund door de gedachte aan haar familie is Hana ervan overtuigd dat ze zal ontsnappen.

De Amerikaanse Mary Lynn Bracht woont in London, maar is van Koreaanse komaf. Een aantal jaren geleden bezocht ze het dorp waar haar moeder is opgegroeid. De verhalen die ze al vanaf haar jeugd hoorde, waren de basis voor dit verhaal. Met Witte chrysant heeft Bracht ervoor gekozen een stuk geschiedenis te beschrijven waaraan, ook heden ten dage, weinig aandacht wordt besteed. Het verhaal doet beseffen dat de Tweede Wereldoorlog zich niet alleen in Europa heeft afgespeeld. Witte chrysant is haar debuut en is een ode aan alle vrouwen die slachtoffer zijn geworden van oorlogsgeweld, waar ook ter wereld.

Gelijk aan het begin van het boek wordt de spanning al hoog opgevoerd. Bracht neemt de lezer niet rustig aan de hand mee, maar duwt je gelijk op de eerste pagina’s over de rand het verhaal in. De ene na de andere gebeurtenis tuimelt over je heen, zonder dat het overdadig voelt. De lezer wordt heen en weer geslingerd tussen ongeloof, afschuw en verdriet. Bracht heeft een zeer heftig onderwerp elegant en adembenemend beschreven.

Halverwege het boek is de lezer al veel aangrijpends tegengekomen, maar zal hij ook beseffen dat er in de tweede helft nog veel verdriet ligt te wachten. De onmacht en de uitzichtloze toekomst die op de zusjes ligt te wachten heeft Bracht haarfijn op papier weten te zetten. Als lezer weet je met het verstrijken van de bladzijden dat er een einde komt aan de orkaan van geweld en macht, maar dat ‘geluk’ is niet voor Hana en Emi weggelegd. 

“Haar generatie heeft zich nooit kunnen voorstellen dat geluk een mensenrecht was.”

De hoofdstukken worden afwisselend vanuit Emi en Hana verteld. Wanneer je als lezer met Emi meekijkt, leef je in 2011. Stap je over naar het verhaal van Hana, dan ga je terug in de tijd naar 1943. Hoewel lang onduidelijk is wat de relatie van de twee hoofdpersonages is, zijn er al snel vermoedens. Naast de wisseling in vertelperspectief, maakt Bracht ook gebruik van flashbacks, waardoor we meer te weten komen over de jaren tussen 1943 en 2011, maar ook over de jaren vóór 1943. Dit maakt het verhaal wellicht complexer, maar is door de logische en natuurlijke overgangen goed te volgen. Het geeft een extra kijk op de manier van leven in de Koreaanse vissersdorpjes. Met kleine anekdotes geeft Bracht veel achtergronden. Een hond die met stokjes rijst wordt gevoerd, de betekenis van bloemen en het gebruik dat in Koreaanse families niemand bij naam wordt genoemd, maar iedereen moeder, vader, grote of kleine zussen is, geeft de lezer meer inzicht in de Koreaanse cultuur.

Maar daarnaast laat Bracht ook zien dat angst en schaamte in de cultuur heersen en ervoor hebben gezorgd dat oorlogsmisdaden lange tijd niet zijn besproken. Dat wordt nog eens extra duidelijk in het uitgebreide nawoord dat Bracht heeft geschreven. In Witte chrysant wordt duidelijk hoe een oorlog en inmenging van andere landen, gezinnen, ook generaties later, heeft verwoest. Zowel Hana als Emi hebben met enorm verlies, verdriet en geweld te maken gehad. De gruwelijkheden die ze hebben moeten verwerken, heeft hen gemaakt tot sterke en krachtige vrouwen. Hana die een heel groot verantwoordelijkheidsgevoel heeft als oudste zus en Emi die met een enorm schuldgevoel rondloopt omdat haar zus haar heeft moeten beschermen. De gedachte aan elkaar houdt ze levend. Twee hoofdpersonages die door Bracht zo zijn neergezet dat je alleen maar met ze mee kan voelen. De ijzersterke personages, de gedetailleerde beschrijvingen en de kracht waarmee Bracht het verhaal heeft weten te vertellen, maakt Witte chrysant tot een historische roman die je in één ruk uit wilt lezen.

Witte chrysant is een reis door Korea, Mantsjoerije en Mongolië. Een reis door tijden, oorlog en verdriet. Een verhaal zonder lach, maar met tranen. Een aangrijpend boek over oorlog en familie. Een ijzersterk debuut. Een verhaal dat verteld moet worden, zodat niemand het zou vergeten en zodat iedereen het zou weten. Een verhaal dat gelezen moet worden.

"Haar lach klonk als een vogel die zich sierlijk laat meevoeren door een zomerse wind, scherend over de boomtoppen, stijgend en dalend als de golven. Haar lach klonk… vrij."