Mitläufer
Schwarz is dochter van een Duitse vader (die tijdens WOII is geboren) en een Franse moeder.
In “De geheugenlozen” vertelt Schwarz haar familiegeschiedenis die ze in de historische context plaatst. Schwarz begint haar familiegeschiedenis bij haar Duitse opa en zijn bedrijf in de Mannheim, de plaats waar haar vader in de Chamissostraße is opgegroeid. Haar Duitse opa heeft het bedrijf onder voor hem zeer gunstige omstandigheden kunnen overnemen van een Joodse zakenman, wiens mogelijkheden steeds beperkter werden eind jaren ’30 in Duitsland. Opa was een Mitläufer die, zonder fanatiek nazi of antisemitisch te zijn, de verschrikkingen van het Derde Rijk toeliet en accepteerde. Schwarz vertelt hoe de Duitsers na WOII aankeken tegen hun rol in de oorlog, over de denazificatie en de verwerking van de oorlog in de politiek en het onderwijs.
“In de apocalyptische sfeer van het naoorlogse Duitsland was de prioriteit niet het verwerken van het verleden, maar er zo snel mogelijk weer bovenop komen, een nieuw leven opbouwen.”
Vervolgens wendt Schwarz zich tot haar Franse familie en het gedrag van de Fransen tijdens de oorlog. Over de bezetting, anti-semitisme en collaboratie en komt opnieuw tot de conclusie dat de passiviteit van een meerderheid de misdaden van minderheden heeft toegestaan. De Fransen reflecteerden later dan de Duitsers wat hun eigen rol was in de oorlog.
In latere hoofdstukken legt Schwarz een link met de DDR, de huidige actualiteit (het opkomend populisme, vluchtelingen) en ook heeft ze op verzoek van de uitgever in 2019 een extra hoofdstuk voor Nederland geschreven. Wat mij betreft behoort het hoge aantal Joden dat uit Nederland is gedeporteerd tot een van de meest beschamende episodes uit de Nederlandse geschiedenis. Schwarz benoemt terecht dat het percentage deportaties in Nederland hoger ligt dan in bijvoorbeeld Frankrijk of België. Dit verschil in percentage is echter minder makkelijk te beantwoorden dan alleen onverschilligheid van de Nederlandse maatschappij, het is namelijk ook het resultaat van een complex proces zoals Griffioen en Zeller in hun boek “Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België, 1940-1945” in hun onderzoek verklaren. Ik wil de rol van Nederland (de Nederlandse regering, de koningin én de bevolking) beslist niet bagatelliseren waar het gaat om de jodenvervolgingen, maar ik miste enkele dominante verklaringen van Schwarz in haar boek voor het hoge percentage deportaties. Ondanks de verklaringen die ik mis stipt Schwarz terecht aan dat Nederland als één van de laatste Europese landen gereflecteerd heeft op zijn eigen handelen tijdens en vlak na de oorlog. De reactie van de Nederlandse overheid, water- en elektriciteitsbedrijven en vele Nederlanders naar de overlevenden van de concentratiekampen is ongelooflijk en schaamtevol.
“De geheugenlozen” is een prettig leesbaar boek waarin Schwarz haar eigen familiegeschiedenis afwisselt met de grotere wereldgeschiedenis en het op die manier in haar context plaatst. Schwarz heeft voor het schrijven gebruik gemaakt van het familiearchief van haar Duitse opa, interviews en andere documentatie. Dat mis ik in dit boek, een bronvermelding zodat ik zelf nog meer kan nazoeken wat ik namelijk graag zou doen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sanne
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
