Mitläufer
Schwarz is dochter van een Duitse vader (die tijdens WOII is geboren) en een Franse moeder.
In “De geheugenlozen” vertelt Schwarz haar familiegeschiedenis die ze in de historische context plaatst. Schwarz begint haar familiegeschiedenis bij haar Duitse opa en zijn bedrijf in de Mannheim, de plaats waar haar vader in de Chamissostraße is opgegroeid. Haar Duitse opa heeft het bedrijf onder voor hem zeer gunstige omstandigheden kunnen overnemen van een Joodse zakenman, wiens mogelijkheden steeds beperkter werden eind jaren ’30 in Duitsland. Opa was een Mitläufer die, zonder fanatiek nazi of antisemitisch te zijn, de verschrikkingen van het Derde Rijk toeliet en accepteerde. Schwarz vertelt hoe de Duitsers na WOII aankeken tegen hun rol in de oorlog, over de denazificatie en de verwerking van de oorlog in de politiek en het onderwijs.
“In de apocalyptische sfeer van het naoorlogse Duitsland was de prioriteit niet het verwerken van het verleden, maar er zo snel mogelijk weer bovenop komen, een nieuw leven opbouwen.”
Vervolgens wendt Schwarz zich tot haar Franse familie en het gedrag van de Fransen tijdens de oorlog. Over de bezetting, anti-semitisme en collaboratie en komt opnieuw tot de conclusie dat de passiviteit van een meerderheid de misdaden van minderheden heeft toegestaan. De Fransen reflecteerden later dan de Duitsers wat hun eigen rol was in de oorlog.
In latere hoofdstukken legt Schwarz een link met de DDR, de huidige actualiteit (het opkomend populisme, vluchtelingen) en ook heeft ze op verzoek van de uitgever in 2019 een extra hoofdstuk voor Nederland geschreven. Wat mij betreft behoort het hoge aantal Joden dat uit Nederland is gedeporteerd tot een van de meest beschamende episodes uit de Nederlandse geschiedenis. Schwarz benoemt terecht dat het percentage deportaties in Nederland hoger ligt dan in bijvoorbeeld Frankrijk of België. Dit verschil in percentage is echter minder makkelijk te beantwoorden dan alleen onverschilligheid van de Nederlandse maatschappij, het is namelijk ook het resultaat van een complex proces zoals Griffioen en Zeller in hun boek “Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België, 1940-1945” in hun onderzoek verklaren. Ik wil de rol van Nederland (de Nederlandse regering, de koningin én de bevolking) beslist niet bagatelliseren waar het gaat om de jodenvervolgingen, maar ik miste enkele dominante verklaringen van Schwarz in haar boek voor het hoge percentage deportaties. Ondanks de verklaringen die ik mis stipt Schwarz terecht aan dat Nederland als één van de laatste Europese landen gereflecteerd heeft op zijn eigen handelen tijdens en vlak na de oorlog. De reactie van de Nederlandse overheid, water- en elektriciteitsbedrijven en vele Nederlanders naar de overlevenden van de concentratiekampen is ongelooflijk en schaamtevol.
“De geheugenlozen” is een prettig leesbaar boek waarin Schwarz haar eigen familiegeschiedenis afwisselt met de grotere wereldgeschiedenis en het op die manier in haar context plaatst. Schwarz heeft voor het schrijven gebruik gemaakt van het familiearchief van haar Duitse opa, interviews en andere documentatie. Dat mis ik in dit boek, een bronvermelding zodat ik zelf nog meer kan nazoeken wat ik namelijk graag zou doen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sanne
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
