Het wonderlijke perspectief van de regendruppel

“Er stromen rivieren in de lucht” is de nieuwste roman van de Turks-Britse auteur Elif Shafak (1971) en is vertaald door Manon Smits. Shafak studeerde eerst International Relations in Ankara en vervolgens politieke wetenschappen waarna zij ging lesgegeven op universiteiten in Turkije, Groot-Brittannië en de VS. Tegelijkertijd begon ze met het schrijven van romans waarin zij behoorlijk succesvol is. Haar boeken zijn inmiddels in meer dan vijftig landen vertaald en zij heeft meerdere literaire prijzen op haar naam staan. Shafak probeert via haar romans minderheden en vrouwen een stem te geven. Dit is haar onder meer door de Turkse president Erdogan niet altijd in dank afgenomen. Desondanks is zij nog steeds de meest gelezen auteur in Turkije.

“Er stromen rivieren in de lucht” heeft een prachtige cover en kent slechts enkele kleuren, namelijk hemelsblauw, (gebroken) wit en goud. De cover doet een beetje Oosters aan dankzij de grote druppel op de voorkant en de ornamenten rondom. De druppel in blauw past bij de titel waarin rivieren en lucht genoemd zijn. Ondanks dat het boek niet gebonden is (softcover), blijft het boek ook na het lezen heel mooi van kwaliteit en blijft het er als nieuw uitzien.

“Er stromen rivieren in de lucht” is een mooi opgebouwd verhaal waarin één regendruppel een verbindende factor is tussen de verschillende personages die in verschillende tijdsperioden en in verschillende delen van de wereld leven.
Het eerste verhaal vertelt over Arthur die in 1840 aan de rand van het riool van de Theems in Londen geboren wordt. Het tweede verhaal gaat over de negenjarige Narin, een Jezidi meisje die in 2014 bij de oevers van de Tigris in Turkijke woont. Zij wordt na het overlijden van haar moeder door haar oma opgevoed die haar voedt met verhalen van haar geschiedenis.
De derde verhaallijn speelt zich af in 2018 in Londen en gaat over de hydroloog Zaleekhah die haar intrek neemt op een woonboot op de Theems.
Het boek begint met een druppel water die in het jaar 630 v.Chr. in Nineve op het hoofd van koning Assurbanipal valt. Dezelfde druppel water verdampt en regent door de eeuwen heen keer op keer op de aarde, waarbij kleine herinneringen bewaard blijven.
Naast de drie menselijke personages, kent het verhaal dus zelfs het wonderlijke perspectief van de regendruppel. Ik zal dankzij dit originele perspectief op een andere manier kijken naar de regendruppels die op mij zullen vallen tijdens een regenbui. Misschien zal ik ze zelfs omarmen?

Het boek kent overduidelijk een verhalende schrijfstijl, maar bevat zeker ook informatieve punten (bijvoorbeeld stukken geschiedenis). Beschrijvingen en dialogen worden afgewisseld en zijn soepel in de tekst verwerkt. Shafak maakt zowel gebruik van korte zinnen als van zinnen met bijzinnen. Sommige bijzinnen hadden wat mij betreft weggelaten mogen worden waardoor het iets meer “show don’t tell” zou worden”.
Ik herken uit de andere boeken van Shafak die ik van haar las, dat zij mensen een stem wil geven die te weinig gehoord worden in de huidige wereld.

“Als je in rijkdom en privilege bent geboren, erf je een plattegrond waarop de paden worden aangegeven die voor je liggen, met de binnendoorweggetjes die beschikbaar zijn om je bestemming te bereiken, en word je geïnformeerd over de weelderige valleien waar je kunt uitrusten en het hobbelige terrein dat je moet vermeiden. Als je zonder zo’n plattegrond ter wereld komt, krijg je geen goede begeleiding. Dan zul je gemakkelijker verdwalen terwijl je rondloopt door wat je aanzag voor boomgaarden en tuinen, maar wat algauw moerasland en drijfzand blijkt te zijn.”

“Er stromen rivieren in de lucht” is een heel vol boek omdat het bestaat uit een verzameling verhalen die middels de personages en het water samenkomen.
In deze verschillende verhalen heeft Shafak veel onderwerpen en thema’s verpakt waarin Shafak een morele en politieke boodschap laat doorklinken, zoals de positie van vluchtelingen, de positie van de vrouw, roofkunst, het verdwijnen van culturen en rivieren, armoede met daartegenover dat je met geld alles lijkt te kunnen kopen (wat aan het einde een groot ethisch dilemma oproept bij een van de personages).

Ik heb genoten van de verhalen in dit boek en ben op een aantal personages erg gesteld geraakt ook al zijn enkelen wel heel perfect neergezet. Niet ieder personage is even geweldig uitgewerkt en er blijven hier en daar zelfs nog wat losse draadjes bestaan, maar dat is iets waar ik mee kan leven. Ik heb een mooi, soepel geschreven, verhaal gelezen en heb bovendien weer meer geleerd over een Gilgamesj-epos en de Jezidi cultuur. Inmiddels heb ik drie boeken van Elif Shafak gelezen, maar ik ben blij dat zij een hoog werktempo heeft. Er zullen vast nog meer boeken volgen en bovendien heb ik nog het een en ander in te halen.