Herkenbaar

In 'De leesclub van het einde van het leven' vertelt Will Schwalbe over zijn moeder, die de diagnose uitgezaaide alvleesklierkanker krijgt: niets meer aan te doen.

Tijdens de vele uren die zijn moeder en hij gedurende haar laatste maanden doorbrengen in het ziekenhuis bespreken ze de boeken die ze gelezen hebben, van Thomas Mann tot Stieg Larsson. Aan de hand van de boeken bespreken ze leven en dood, verleden en toekomst. Zo ontstaat er een bijzondere leesclub met maar twee leden: een moeder en een zoon.

Het boek is naar mijn idee op te splitsen in twee ‘rode draden’: het ziekteverloop van Wills moeder en de bijeenkomsten van de leesclub. Aan de ene kant maken we mee hoe Wills moeder onder haar behandelingen is, hoe ze zich voelt en gaan we met haar mee naar het ziekenhuis en horen we uitslagen van onderzoeken. Aan de andere kant komt de leesclub bij elkaar en worden er allerlei boeken besproken. Deze twee thema’s zijn natuurlijk met elkaar verweven, aangezien de kanker vaak wordt besproken aan de hand van een gelezen werk, maar vormen toch ook twee losse elementen in het boek, doordat de chemokuur en de opgezwollen enkels toch iets heel anders zijn dan het bespreken van Tolkiens 'Hobbit'. Het boek bevat dus enerzijds veel informatie over boeken en anderzijds over het leven van Will en met name zijn moeder.
Soms had ik het idee dat die twee verhaallijnen elkaar een beetje begonnen los te laten, doordat de auteur echt nog dit of dat wilde of moest vertellen. Hij beschrijft ook hoe zijn moeder alles binnen de familie regelde en hem dus ook zei wat hij allemaal moest doorgeven aan vrienden, kennissen of familie. Daardoor wijkt hij naar mijn idee soms een beetje te veel uit, maar misschien heeft dat juist ook wel weer charme, omdat dat betekent dat hij vooral vanuit zijn gevoel schrijft en niet met zijn ‘uitgeversoog’ (hij was uitgever).

We maken het hele ziekteverloop van Wills moeder mee, alles wordt met naam en toenaam genoemd. Waar ook de nadruk op ligt is hoe anderen omgaan met haar ziekte, met name Will. Hij beschrijft bijvoorbeeld ook dat hij op aanraden van het boek 'Hoe gaat het met je? Omgaan met zieke mensen' van Susan Halpern niet vraagt hoe het met zijn moeder gaat, maar of ze erover wil praten hoe het gaat. Dit boek kan dus ook een handvat bieden voor mensen die zelf ziek zijn of vrienden of familie in hun omgeving hebben die ziek zijn.

Voor de echte literatuurkenner zal dit boek een feest van herkenning zijn: Thomas Mann, Charles Dickens, John Irving, William Golding, W.H. Auden, Dante Alighieri, Lewis Caroll en ga zo maar door. Er komen overigens ook minder bekende auteurs voor, die onder andere schrijven over misstanden in de maatschappij in landen als Afghanistan en Pakistan. Wills moeder heeft zich daar in haar leven voor ingezet, dus ze kan zich goed vinden in deze boeken en koppelt ze dan ook aan haar eigen leven en belevenissen.
Zelf ben ik veel bezig met literatuur en ik kende daardoor een aanzienlijk deel van de verwijzingen, maar ook als je referenties niet kent is het een fijn boek om te lezen. Over het algemeen wordt er namelijk niets over het einde gezegd, maar spreken Will en zijn moeder over de plot, het algemene karakter en de betekenis van de boeken die ze lezen. De ideale gelegenheid om weer wat titels toe te voegen aan je ‘wil-ik-lezen-lijstje’! Achterin het boek vind je overigens een lijst met alle genoemde boeken.

Het boek leest gemakkelijk, het is geen zware kost, wat mij belangrijk lijkt bij een boek over een toch behoorlijk zwaar thema. Het is zo’n boek dat je op vakantie aan het zwembad zou kunnen lezen (maar het einde lees je toch liefst alleen op de bank, met een kop thee en een doos tissues).

Dit boek zet je aan het denken. Dat klinkt als een cliché, maar het geldt voor dit boek sterker dan voor veel andere die ik heb gelezen. Het gaat namelijk over leven, ziekte en dood, wat op zich al een heel thema is, maar ook over het hele leven van Wills moeder, over wat ze heeft meegemaakt, wat ze heeft gedaan en tijdens haar ziekte nog steeds deed voor de medemens en haar familie en vrienden en over wat je voor lessen kunt trekken uit boeken: dit boek behelst namelijk zoveel besproken titels dat er immens veel is om over na te denken.