'Eerlijk zijn'
“ ’Ben je soms van plan een boek over me te schrijven?’
‘Misschien, als je wat minder liegt.’
Ze lachte schamper. ‘Hoor wie het zegt.’ ”
Adriaan van Dis’ moeder wil dood. En eindelijk begint ze te vertellen. Maar voor niets gaat de zon op: in ruil voor haar verhalen wil ze pillen, rust, een zachte dood. Ze vertelt met horten en stoten, soms een heel verhaal, soms alleen een flard. Over haar leven in Zeeland en in Indië, de oorlog, eenzaamheid, het kamp, haar eerste Just en haar tweede Just, over Van Dis’ drie halfzusjes en over hemzelf, het bastaardkind ("gebruiken als geuzennaam"). Van Dis maakt aantekeningen die hij later verwerkt tot boek en geeft haar zo "een papieren leven, […] of nog beter: een nieuw leven."
Het boek is een prachtig geschreven tragikomedie over het leven van een moeder, toen en nu: oud, verschrompeld en afhankelijk (zoon Van Dis moet bijvoorbeeld iedere week bonbons en amandelkrullen meenemen), maar tegelijkertijd eigenwijs en zelfstandig ("doe ik zelf"). De verteller beseft hoe sterk hij is gevormd door zijn moeder, in plaats van door zijn vader, wat hij altijd dacht. Waar zijn moeder tot nu toe slechts in de marge van Van Dis’ romans verscheen, is ze dit keer het onderwerp van schrijven. De verteller neemt geen blad voor de mond: zijn moeder is een boosaardige vrouw. Zij en haar verhalen worden onder de loep genomen, wat resulteert in een rijke biografie, waarin je ook het nodige te weten komt over Adriaan van Dis zelf en de eigenaardige relatie die hij tijdens haar leven met zijn moeder onderhield.
Je vraagt je af of de verteller en de schrijver dezelfde persoon zijn. Ze hebben veel gemeen: vader uit Indië, overleden, Hollandse moeder, zat in een jappenkamp, drie bruine halfzusjes, twee overleden, hij woonde in Parijs en heeft nu een houten huis in de Achterhoek. Van Dis (de schrijver) vertelt (in interviews etc.) over zijn eigen moeder alsof het dezelfde moeder is als in zijn boek. Maar Van Dis (schrijver en verteller) blijft ook vraagtekens plaatsen bij die waarheid. De auteur in een interview met de Volkskrant (8 november 2014):
“We leven in een tijd van realityshows die volledig gescript zijn, maar waarvan we toch willen dat het allemaal waar is. O wee als je de mensen teleurstelt en zegt dat het níet allemaal waar is! Ik wil natuurlijk dat het waar is als je het léést. Deze hele roman gaat over waar en onwaar. Hoe vertel ik een verhaal?”
Adriaan van Dis geeft toe dat hij ook de verteller is, maar: “wie ‘ik’ schrijft en zich die ‘ik’ iets laat herinneren, die liegt al”, aangezien je niet weet wat de herinneringen van een kind van tien zijn.
De verteller Van Dis schrijft ook over zijn nog te schrijven boek: de uitgever vraagt steeds hoe het staat met zijn nieuwe boek, maar hij is er nog niet aan begonnen, terwijl we er in feite natuurlijk in zitten te lezen. Er ontstaat een interessant spel tussen fictie en non-fictie, tussen waarheid en verzinsels en toevoegingen, of leugens, zoals Van Dis (de verteller en de schrijver) het zelf noemt. Hij legt er in het boek voortdurend de nadruk op, al in het motto valt te lezen:
“You must sacrifice your family on the altar of fiction”
David Vann
Het spel tussen waarheid en verzinsels houdt je aandacht tot de laatste bladzijde vast en laat je steeds nadenken over wat een verhaal is en hoe een verhaal zich ontwikkelt. Waar ligt de grens tussen waarheid en leugen eigenlijk?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sanne van der Meij
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
