Een moderne klassieker in een nieuw jasje
‘Waarom protesteer je niet?’ vroeg Wednesday. ‘Waarom roep je niet dat het allemaal onmogelijk is? Waarom
doe je gewoon wat ik zeg, en neem je het allemaal zo fucking kalm op?’
‘Omdat je me niet betaalt om vragen te stellen,’ zei Shadow. (p. 379)
De meeste fantasyfans kennen het boek American Gods (Amerikaanse goden) van Neil Gaiman waarschijnlijk al, in ieder geval van naam. Het verscheen voor het eerst in 2001 en is een moderne klassieker geworden. Het boek is nu verfilmd (als televisieserie, uitgezonden door Amazon Prime), en naar aanleiding daarvan geeft de Boekerij het boek opnieuw uit.
Uitgangspunt van American Gods is dat mensen hun goden creëren in plaats van omgekeerd. Goden ontstaan uit geloof, en hebben dat geloof nodig om te overleven. Noord-Amerika is echter geen plaats waar geloof gedijt, en immigranten die opgaan in Amerika’s gigantische smeltkroes (of weer vertrekken) laten hun goden verweesd achter. Er leven talloze goden en andere bovennatuurlijke wezens in de VS, maar ze zijn oud en bijna vergeten, iets waar sommigen in berusten, maar waar de meesten verbitterd over zijn. En nu dreigt er ook nog een oorlog met manifestaties van een moderne religie: technologie.
Shadow – de hoofdpersoon – heeft hier allemaal niets mee te maken. Hij is een gevangene die zijn tijd bijna uitgezeten heeft, en het enige wat hij wil is terugkeren naar zijn vrouw en zijn oude leven. Maar als zijn vrouw een paar dagen voor zijn vrijlating overlijdt en een mysterieuze oude man met een glazen oog hem werk aanbiedt, accepteert hij dat omdat hij niet weet wat hij anders moet doen. En zo wordt hij een loopjongen in de naderende godenoorlog.
American Gods verdient zijn status als klassieker. Het is intelligent, spannend en mooi geschreven, al gaat er iets van Gaimans subtiliteit verloren in de vertaling. Ik wou dat de vertaler (Hugo Kuipers) besloten had om de namen te vertalen. Namen betekenen iets in dit boek. Shadow is een schaduw, zijn opdrachtgever noemt zichzelf Wednesday (woensdag) als privégrapje, en veel andere karakters zijn letterlijk personificaties (‘Wood’, ‘Town’, ‘Stone’).
Het is ook een somber boek. Gaimans toon is veel serieuzer dan in bijvoorbeeld Hoge omens (Good Omens, met Terry Pratchett) of De bende van Anansi (Anansi Boys). Eenzaamheid, verlies en vergankelijkheid zijn terugkerende thema’s. Lees het niet als je in een sombere bui bent (maar lees het uit als je er eenmaal aan begonnen bent – er is ruimte voor hoop).
Er valt veel meer over American Gods te zeggen dan in een korte recensie past (en het boek is de afgelopen vijftien jaar ook al heel vaak besproken en geanalyseerd). Maar er zijn toch twee punten die het waard zijn om uitgelicht te worden:
Het eerste is de manier waarop Gaiman Shadows persoonlijke ervaringen en achtergrond gebruikt om een veel groter verhaal te vertellen. Als Wednesday hem benadert is Shadow half verdoofd door (onder andere) de dood van zijn vrouw, en hoewel hij zichzelf halfslachtig voorhoudt dat hij misschien droomt of hallucineert, accepteert hij de vreemde gebeurtenissen om hem heen zonder veel commentaar. Hierdoor kan Gaiman de godenwereld ongehinderd beschrijven.
Shadows apathie gaat echter dieper. Hoewel hij niet dom of gewelddadig is, heeft hij lang geleden de rol van dommekracht aangenomen, de grote man op de achtergrond die wacht tot iemand hem een opdracht geeft. Hij heeft letterlijk geprobeerd zichzelf in een schaduw te veranderen. Maar leven tussen wezens die juist uit de schaduwen willen treden, die alles doen om te overleven, heeft een onverwacht effect op hem. Hoewel de goden in American Gods onbetrouwbaar zijn, geen wensen vervullen en niet erg geïnteresseerd zijn in de behoeften van mensen, geven ze Shadow toch iets wat hij nodig heeft. De groeiende oorlogsdreiging loopt zo parallel aan Shadows persoonlijke wedergeboorte.
Het tweede punt is Gaimans talent om goden en bovennatuurlijke wezens overtuigend neer te zetten. Hij is heel goed in het oproepen van de Griezelvallei (Uncanny Valley, een term van robottechnicus Masahiro Mori, die opmerkte dat mensen robots vreemder en verontrustender vinden naarmate die meer op mensen lijken). Gaimans bovennatuurlijke karakters lijken bijna menselijk, maar juist doordat de overeenkomsten zo groot zijn, word je je bewust van hoe fundamenteel ze van mensen verschillen. Je voelt sympathie voor ze omdat ze relatief machteloos zijn en in de vergetelheid dreigen te raken, maar ze zijn ook angstaanjagend. Zelfs in hun verzwakte toestand hebben ze macht over mensen, ze zijn sluw, bedrieglijk en egocentrisch, en ergens wil je niet weten wat ze kunnen aanrichten als ze op volle sterkte zijn.
American Gods is een boek waarin je niet weet of het wel een goed idee is als de ‘helden’ winnen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sarah de Waard
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
