Een grappig verhaal dat Hamelen al snel achter zich laat

De weg naar Voorgoed is het eerste deel in de trilogie van Harrie Geelen, Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, meneer?, gebaseerd op de gelijknamige televisieserie uit de jaren zeventig.  

In deze trilogie gebeurt alles wat Harrie Geelen in de tv-serie kon vergeten. Met saaie dingen als zwaartekracht, tijd, geld en ruimte heeft hij in dit boek niet langer te maken.  

Het verhaal begint in Hamelen, waar de beruchte Rattenvanger de kinderen (en vier volwassenen) weglokt. Lezers volgen de groep naar een land waar sprookjeselementen, volksliedjes, kinderspelletjes en zegswijzen overgoten zijn met een vreemd (maar verrassend effectief) sausje van Alice-in-Wonderland-logica en Hollandse nuchterheid.  

De plot van De weg naar Voorgoed is vrij los, en meer gedreven door absurde situaties en rare wezens dan door noodzaak of behoeftes van de hoofdpersonen. De weg naar Hamelen terugvinden raakt op de achtergrond zodra de karakters betrokken raken bij een wedkamp waarin prinsen hoffelijk (of soms minder hoffelijk) punten verzamelen om met een prinses te mogen trouwen. Al snel vliegen de karakters de wereld rond op hun vliegend tapijt Kamerbreed, redden ze links en rechts prinsen, verbreken ze toverijen, saboteren ze plannen van boosaardige koninginnen en helpen ze iedereen aan de juiste huwelijkspartner. Bij tijden zwiept het verhaal alle kanten op, en raak je kwijt wie waar is en wat er moet gebeuren.  

Maar het is grappig.  

Behalve dat een paar van de oudere kinderen ontdekken dat ze elkaar wel leuk vinden, zit er niet veel karakterontwikkeling in het boek. De personages zijn vrij grof geschetst, en ontdekken niet veel nieuws over zichzelf of over elkaar terwijl ze door het sprookjesland banjeren. Vooral de kinderen opereren als een kluwen. Als er solo-missies of individuele stemmen nodig zijn, maken een of twee kinderen met de juiste karaktereigenschappen zich los uit de groep, om er na afloop weer in opgenomen te worden. Een karakter kan zo gemakkelijk vijftig of honderd pagina’s lang uit het zicht verdwijnen.  

Maar het is grappig.  

Het perspectief (van een alwetende verteller) verspringt nogal, en soms weten de karakters zaken die ze niet kunnen weten (bijvoorbeeld dat stekende wespen spionnen zijn van een boosaardige koningin, maar dat ze de informatie die ze zochten niet gevonden hebben omdat te weinig mensen het geheim kenden). Voor mensen die verdwaald zijn in deze vreemde wereld, kunnen de karakters opvallend goed inschatten hoe gevaarlijk situaties zijn, wie ze wel en niet kunnen vertrouwen en hoe ze zaken het best kunnen oplossen. Ook zitten er af en toe continuïteitsfoutjes in.  

Maar het is grappig.  

Dat is het rare aan humor. Het is zo subjectief, en zo lastig om goed op papier te krijgen. Maar als het werkt, als je als lezer lacht of denkt ‘dat is slim gevonden’, dan zijn veel zaken die storen in een serieuzer boek opeens minder belangrijk.  

En De weg naar Voorgoed is boven alles een humoristisch boek. Harrie Geelen heeft zijn verbeelding de vrije loop gelaten en geprobeerd zoveel mogelijk bizarre karakters en situaties op elkaar te stapelen. De humor zit in het taalgebruik, in de opzettelijke verhaspelde uitdrukkingen, in de opgeblazen en geparodieerde sprookjeselementen. Neem een stukje dialoog tussen een van de mensen en een sprookjesprins:  

‘“In Spin”. Mmm. Tor… Zegt het jóu iets?’

‘ “In Spin?”… Zegt “In Spin” mij iets? Mens van Bier! Land In Spin, doods In Spin. Bij de bocht “Gaat Uit”!’

‘…?’

‘Waar men de oversteek maakt!’

‘Waarom heet de bocht “Gaat Uit”?’

‘Omdat het na de bocht uit is.’

‘Met wat?’

‘Met U.’

Bertram staarde even.

‘Ik begrijp het. En als men de oversteek maakt, waar komt met dan?’

‘Bij Niemand Zeggen.’  

Of De weg naar Voorgoed je aanspreekt, hangt niet af van plot of karakters, maar van of je van dit soort taalgebruik/woordgrapjes houdt of niet.  

De weg naar Voorgoed heeft wel één duidelijk zwak punt, en dat ligt in het contrast tussen de eerste hoofdstukken en de rest van het boek. De Rattenvanger van Hamelen is een grimmig volksverhaal over hebzucht, bedrog en wraak op onschuldigen. Maar de wereld waar de karakters in terechtkomen, volgt de regels van een heel ander type sprookje. Ongeacht hoe vaak Geelen zijn karakters gevangen laat nemen, betoveringen over hen laat uitspreken of draken of andere monsters op hen afstuurt, je vergeet nooit dat het een lang-en-gelukkig-wereld is. Dat maakt spanning opwekken bijna onmogelijk. Niets benadert het moment waarop een groep bange kinderen in hun nachtkleding opgesloten zit in een berg, zonder voedsel en water en met maar één lantaarntje.  

Maar het is grappig.