Een goed verhaal dat wordt bedolven onder infodumps

Een ooit vreedzaam rijk wordt verscheurd door religieus fanatisme. Iedereen die de verkeerde goden aanbidt of zich niet aan de regels van de kerk houdt wordt vervolgd. Wetenschappers en magiërs worden opgejaagd, boeken worden verbrand en de keizerlijke familie lijkt haar grip op het rijk volledig kwijt te zijn. En zelfs de planeten – of zijn het goden? – lijken zich tegen de mensheid te keren.  

Nachtval begint met een soldaat op het slagveld. Dat is een riskante beslissing – lezers weten nog niets over de wereld, en hebben nog geen kant gekozen – maar wel een interessante. Eerst de chaos en het bloedvergieten van een veldslag laten zien, door de ogen van gewone soldaten, en pas daarna de aanloop ertoe onthullen. Juist omdat soldaten in de epische fantasy zo vaak naamloze extra’s zijn die buiten beeld sterven zou het een sterk begin zijn.  

Daarom is het zo jammer dat Kock dit idee niet doorzet. In plaats van zich op het heden te concentreren, begint zijn alwetende verteller bijna direct rond te zwerven om achtergrondinformatie en uitleg over de karakters te geven. In verbeeldingsliteratuur hebben lezers weliswaar meer informatie nodig om het verhaal te begrijpen, maar de gebeurtenissen in het hier en nu mogen niet ondergesneeuwd worden. En in Nachtval lijkt ieder moment in het heden een haak te zijn om uitleg aan op te hangen (zelfs de dialoog zit er vol mee). Het boek heeft niet veel subtekst. Alles wat de karakters denken en voelen wordt uitgespeld:

'Jalt wist niet hoe hij het had. Nog nooit in zijn leven was hij zo dicht bij een hertog en een markies geweest. Hij kon ze bijna aanraken! Hij had vannacht nauwelijks geslapen, zo bang was hij geweest voor wat er vandaag zou komen. Maar nu was hij vergeten dat hij op het punt stond zich voor het eerst in zijn leven in een veldslag te storten. Wat was dit spannend!'

Het helpt ook niet dat de alwetende verteller erg prominent aanwezig is en vaak zaken beschrijft die de karakters niet kunnen weten of niet opgemerkt hebben. Dat kan een manier zijn om spanning op te wekken, bijvoorbeeld door lezers een glimp op te laten vangen van een dreiging waar een karakter zich nog niet van bewust is, maar de details die de verteller in Nachtval beschrijft zijn onbelangrijk. Een anker dat zand doet opstuiven op de zeebodem, de manier waarop zonlicht door iemands haar valt (waarbij de verteller nadrukkelijk opmerkt dat de karakters te gepreoccupeerd zijn om dat op te merken). Het herinnert je als lezer eraan dat je alleen maar toekijkt, dat je niet echt in de huid van de karakters zit.  

Het gekke aan Nachtval is dat de herinnering aan het boek beter is dan de leeservaring. Als je het boek sluit en de herinnering aan alle infodumps vervaagt, krijgt het verhaal ruimte om te ademen. En hoewel sommige elementen vrij traditioneel zijn, speelt het verhaal zich af in een uitgedachte, gelaagde wereld met interessante elementen (zoals de manier waarop magie werkt, en hoe magie en wetenschap naast elkaar kunnen bestaan). Er zit duidelijk veel werk in de world building, en in het uitdenken/bij elkaar brengen van de verschillende plotlijnen. Het effect is zo sterk dat ik de eerste vijftig pagina’s heb herlezen omdat ik begon te twijfelen aan mijn geheugen.  

Ergens lijkt het of Kock te veel op zijn journalistieke ervaring heeft vertrouwd, en niet voldoende als een romanschrijver heeft gedacht. Hij wil te snel te veel informatie geven, en zich ervan verzekeren dat zijn lezer alles begrijpt. En dat is jammer, want er zit een goed verhaal in Nachtval.  

Ten slotte, het boek had voor publicatie nog een keer doorgelezen moeten worden. Er staan nog te veel slordigheden in. Anachronismen (adrenaline), taalfoutjes (doorgaan als in plaats van doorgaan voor), verkeerde afbrekingen, een spatie middenin een woord, vergeten of verkeerd geplaatste aanhalingstekens, een alinea die nog in de tegenwoordige tijd staat. Hierdoor ziet het er wat onverzorgd uit.