Is de puzzel wel helemaal gelegd?

In het autobiografische ‘De regen komt van binnen’ vertelt Dennis Biesma over het verloop van zijn leven als Jehova-getuige en over dat wat hem ertoe noopte om na veel vijven en zessen uit deze groepering te stappen. Frappant is dat hij zo op het eerste oog niet echt leek te lijden onder de druk van de gemeenschap. Weliswaar kan hij niet echt meedoen met zijn niet-gelovige klasgenoten- en dat vindt hij vervelend- maar door de vele contacten tussen de Jehova’s onderling is het niet iets dat hij werkelijk lijkt te missen. Daarvoor is hij teveel ingebed in zijn religie.
Bovendien weten de Jehova’s s met uiterst creatieve hypocrisie allerlei verboden te omzeilen. Zo mag met Oudjaar geen vuurwerk worden afgestoken dus doet men het de dag ervoor of erna. Kerststukjes mogen niet, dus krijgt het een andere naam zoals kamerdecoratie. Dus via een omweg doen de leden toch aan veel aspecten van de maatschappij waarin wij leven mee. Alleen net iets anders.

‘Zelf kijk ik niet terug op een vreselijke periode en zie mezelf absoluut niet als slachtoffer’

De schaamte die Biesma ervaart als zijn klasgenoten op een verjaardag voor hem zingen komt niet helemaal voelbaar over. Dat geldt voor flink wat meer ervaringen in dit boek. Zo ook waar het gaat over hoe hij de verbanning van zijn grootouders beleeft. Het contact met hen is verboden, voor de Getuigen bestaan ze niet meer. Het komt niet over als een gemis maar veeleer als een voldongen en geaccepteerd feit. Hun afwezigheid lijkt wel iets abstract, niets iets waar hij onder lijdt. Dat is misschien wel verklaarbaar want hun bestaan werd ontkend, officieel waren ze onzichtbaar en het is goed mogelijk dat gevoelens van gemis er niet mochten zijn en dus onderdrukt werden. Toch komen de gevoelens die hij wel beschrijft ongeloofwaardig over.
Pas wanneer hij een relatie krijgt met Sophie ontmoeten we de echte Dennis. Zij confronteert hem met zijn meeloopgedrag en langzaam wordt hij ‘wakker’. De dingen die hij nu meemaakt worden steeds meer invoelbaar en de krokodillentranen blijven achterwege. Het verhaal begint waarachtiger aan te voelen. Dat is een opluchting want zijn hypocriete gedrag werd behoorlijk irritant.

Het proces van uittreding en de bijbehorende gewetensnood verloopt ook anders dan verwacht. Het gaat heel geleidelijk en de uiteindelijke uittreding lijkt op het uitdoven van een flakkerende kaars. Zonder veel ophef komt er een einde aan zijn lidmaatschap.
De levensloop en de heftigheid van uitstoting die zijn broer onderging is meer zoals ik het me had voorgesteld.
De angstcultuur binnen de Jehova’s weet Biesma wel goed te omschrijven. Het is dan ook iets wat niet enkel voorbehouden is aan de Jehova gemeenschap en voor velen van ons goed herkenbaar. Toch is ook dat nog vrij zakelijk en afstandelijk beschreven. En dat is vreemd want de angst voor Satan bezorgde hem slapeloze nachten. De vraag is dan ook of dat komt omdat de gebeurtenissen hem nog immer te dicht op zijn huid komen of staan ze i na zoveel jaren te ver van hem weg?

Het wordt wel duidelijk dat hij nog steeds Jehova was geweest als hij Sofie niet had ontmoet. Zij gaf de aanzet tot een veranderde kijk op de wereld en diende als een katalysator voor verdere ontwikkelingen waardoor Biesma in conflict kwam met de diepere lagen in zichzelf en daar geen raad mee wist. Met deze man kan ik meeleven, met zijn strijd, zijn radeloosheid en vertwijfeling.

Toch is het na het dichtslaan van dit debuut niet helemaal duidelijk wat de schrijver heeft willen over brengen. Want het gaat niet alleen over het leven van een Getuige en over de wijze waarop hij de groepering verliet. Er passeren nogal wat vrouwen en romantische verwikkelingen de revue die niet veel toe voegen aan het hoofdthema.
En ook het ‘pamflet’ waarin hij bewijst dat Jehova’s Getuigen een sekte zijn en dat ze voldoen aan alle kenmerken is een vreemde eend in de bijt.
Het roept de vraag op waarom dit zo belangrijk is om op te nemen in het boek. Wie moet hier overtuigd worden? Wij lezers? Zo ja waarom en waarvan? Of moet hij zichzelf hiervan nog overtuigen en is de puzzel van verwerking nog niet helemaal gelegd? Of wilde de schrijver zijn hele hart en leven luchten? Het resultaat is een boek dat bij vlagen interessant is maar ook richting en diepgang mist. En dat is jammer.