Vele wegen leiden naar Rome

Toen Lisanne’s moeder stierf dacht ze dat ze met een handboek en een strakke planning in een rap tempo klaar zou zijn met het rouwproces. De werkelijkheid viel zwaar tegen en Van Sadelhoff schrijft in een persoonlijk verslag over haar ervaringen met de ziekte en dood van haar moeder. Een handboek over rouwen kan je dit echter niet noemen. Alleen wanneer je eenzelfde persoonlijkheid als die van Lisanne hebt, zou je dit boek als een handreiking kunnen beschouwen. Er zijn wel herkenbare fases, momenten en gevoelens maar niet iedereen verwerkt verlies op een zelfde manier. Dit boek is puur een weergave van Lisanne’s strijd en verzet tegen de pijn en het gemis van een dierbare en de meesten onder ons zullen dat heel anders beleven.

‘Rouwen is een wezen dat maar wat doet. Het enige wat ik kon doen was meedeinen op de grilligheid ervan’

Bovenstaande zin staat in het begin van het boek. Het is tevens ook de beste samenvatting en het nuttigste handvat om met rouwgevoelens om te gaan. De schrijfster besloot lang tegen de pijn van het gemis te vechten en kon haar eigen advies pas na een flinke tijd en therapie zelf opvolgen. Woede en jaloezie waren emoties die ze makkelijker kon toelaten waardoor je in dit boek de explosieve en obsessieve Lisanne beter leert kennen.

‘Rupsje Nooit Genoeg’ is haar bijnaam en ze denkt dat alles maakbaar is. Ook rouw. Daartoe googelt ze erop los en volgt alle adviezen om zo snel mogelijk haar leven weer op te pakken. Het lukte niet en ook haar werk ging er onder leiden. Ondertussen kwam iedereen met goede raad en clichés aanzetten. Deze pasten soms wel en soms niet. Ze irriteerden of ze waren een reddingsboei om zich aan vast te houden.

Aan de hand van allerlei clichés en opmerkingen van welwillenden vertelt ze haar verhaal van begin tot eind. Soms passen de clichés meer bij het verhaal dat ze vertelt en soms minder. Dan vraag je je af wat ze nu eigenlijk bedoelt. Wat dat betreft is het niet helemaal consequent. De clichés zijn daarom wisselend in hun effect. Zo is de opmerking ‘Je moeder is er nog hè’ in haar ogen kwetsend omdat haar moeder alleen maar lijdt. Eigenlijk vertelt ze haar reactie op zo’n opmerking op een bepaald moment. Een lijn aan de hand van de clichés is niet te trekken. Het gaat vooral over wat het haar doet. Een opmerking als ‘Ik weet hoe je je voelt’ valt ook niet goed en het waarom wordt heel kort aangestipt. Het is niet duidelijk wat de lezer ermee moet.

Het verhaal is niet altijd even boeiend want Lisanne vervalt in herhalingen. Op een gegeven moment weet je wel dat ze alweer boos zal reageren op de omstandigheden. Want Lisanne is liever boos dan verdrietig en niet iedereen zal zich hiermee kunnen identificeren. Daarom ligt er net even te veel nadruk op haar woede en ligt verveling op de loer. Ook komen beschrijvingen af en toe wat opsommerig over. Dat geldt vooral voor het begin waar ze al kabbelend vertelt over haar jeugd en het leven van haar ouders. Het is dan lastig om bij de les te blijven.

Gaandeweg wordt het verhaal interessanter doordat het medeleven, irritatie of ontroering oproept. Soms is er een opborrelend verdriet vanwege de herkenning van de pijn en het gemis als gevolg van een overlijden of verbroken relatie. Niets menselijks is ons vreemd en alle door Lisanne omschreven emoties zijn vaak treffend herkenbaar evenals de fases van het rouwproces.
Langzamerhand krijgt het verdriet van de schrijfster meer lucht en weet het licht in haar leven te hervinden. Het is ontroerend om te zien hoe ze langzaam weer opbloeit.

Dit boek is het boek over het wel en wee van Lisanne. Het geeft ons vooral een beeld van Lisanne zelf die door het verlies van haar moeder volwassen wordt en leert hoe ze moet rouwen en verwerken. Want omgaan met pijn, dat heeft ze niet geleerd.
Haar manier van rouwen zal voor velen een ver van mijn bed-show zijn. Zij zijn nu eenmaal anders gebakken dan Lisanne. Het boek is dan ook niet geschikt als raadgever, tenzij je eenzelfde persoonlijkheid hebt als de hare. Niettemin is het een interessant boek als je graag wilt weten hoe iemand anders omgaat met het afscheid nemen van dierbaren. Want vele wegen leiden naar Rome en daarvan is deze er een.
Had Lisanne dit boek maar kunnen lezen toen ze het nodig had. Dan had ze er misschien wat van opgestoken. Of zou ze daar te eigenwijs voor zijn geweest?