Het fascisme van Mussolini

Scurati leverde een monsterklus af door het leven van Mussolini te beschrijven in drie delen, waarvan ‘de laatste dagen van Europa’, boek van deze leesclub, het derde deel is. Het boek start in 1938 en behandelt het Verdrag van München en de fatale nasleep daarvan die mede het lot van Europa zou bepalen… Mussolini is inmiddels al jaren de fascistische alleenheerser van Italië en waant zich groot. Hij kijkt op tegen bondgenoot Hitler en is zo in de ban van Hitler dat hij zich laat meevoeren zonder kritisch te zijn.
Hun omgang doet wel denken aan een schaakspel: Hitler bedenkt een meesterzet en Mussolini schuift veilig een pion naar voren.
Naast dat Scurati Mussolini goed neerzet als persoon, wat beslist al een huzarenstuk is, geeft hij een reconstructie van de periode 1938, 1940, gezien door de ogen van hemzelf en belangrijke tijdgenoten uit de entourage van Mussolini, zijn schoonzoon Graaf Ciano (later Mussolini’s belangrijkste tegenstander), zijn minnaressen en enkele anderen. Daarnaast wordt het fragmentarische en in documentairestijl opgebouwde boek afgewisseld met krantenartikelen, dagboekfragmenten (van oa Joseph Goebbels) en correspondentie tussen Hitler en Mussolini. Dat maakt het boek tot een bijzondere leeservaring.
Ik vond het vooral fascinerend om juist over de periode te lezen in de aanloop naar WO2, toen het tij misschien nog gekeerd had kunnen worden. Normaliter lees ik non-fictie hierover, maar het in literaire vorm gegoten magnum opus van Scurati kon mij zeer bekoren.