Lekker leesbare introductie in de Chinese filosofie

‘De natuur om ons heen is hetzelfde als onze innerlijke natuur: iets wat kan worden bewerkt, gewijzigd en verbeterd. We hebben deze wereld geconstrueerd dus kunnen we haar veranderen.’

Met deze woorden geeft Michael Puett in een notendop zijn wereld en mensbeeld weer. In hun boek De Weg: Wat Chinese filosofen ons over het goede leven leren vertellen Puett en Christine Gros-Loh hoe die verandering moet plaatsvinden. Een ‘lifechanging’ boek is dit niet. Het is veeleer een lekker leesbare introductie in de Chinese filosofie.

Michael Puett is een zeer populaire hoogleraar Chinese filosofie op de universiteit Harvard. Hij trekt wekelijks volle zalen en is een inspirerende spreker die zijn studenten aanzet tot een andere levenshouding. Christine Gros-Loh is journaliste en afgestudeerd in Oost-Aziatische geschiedenis. Ze besloten dit boek te schrijven om deze ‘weg’ toegankelijk te maken voor een groter publiek.

Puett betoogt dat het Westers wereldbeeld ons in de weg zit en niet gelukkig maakt. Reden is dat we ons blind staren op het concept ‘zelfverwerkelijking’. We vinden dat we trouw moeten zijn aan onszelf. Wie we zelf zijn is echter een momentopname en niet iets dat vaststaat. Wanneer we ons daarmee identificeren, leggen we onszelf vast en beperken we de mogelijkheden om ons leven te veranderen. Het lijkt alsof we voorbestemd zijn voor één ding en dat is volgens Puett een onjuiste opvatting.

De Chinese filosofen laten andere wegen zien om je leven te leiden. In negen hoofdstukken vertellen de schrijvers waarom ons wereldbeeld niet deugt, waar het vandaan komt en hoe de Chinese denkers ons kunnen leren meer te zijn dan het beperkte zelfbeeld dat je van jezelf hebt. Via Confucius, Mencius , Lao Zi,, Zhung Zi en Xun Zi krijgen we een aardig beeld van de ontwikkeling van de geschiedenis van de Chinese filosofen.

De Weg is in heldere, begrijpelijke taal geschreven. De hoofdstukken over Confucius Mencius en Lao Zi zijn goed te volgen. Je kunt je voorstellen hoe verandering volgens deze filosofen plaatsvindt. Het toverwoord lijkt ‘verbinding’ te zijn. Wanneer je je inleeft in de mensen om je heen en de verbinding zoekt, maak je andere keuzes en bewerkstellig je verandering. Daarna wordt het lastiger te volgen. Wanneer je bijvoorbeeld het laatste hoofdstuk leest over Xun Zi bekruipt je de vraag wat het verschil is met het westerste idee dat we de wereld naar onze hand kunnen zetten. Het wordt niet duidelijk hoe die wereldveranderingen plaats moeten vinden, de uitwerking is nogal beperkt. Pas op de voorlaatste pagina laat Puett weten dat je ook hierbij net als Confucius klein moet beginnen. Begin bij jezelf en je relatie met anderen.

De achterflap belooft dat het boek een nieuwe kijk geeft op bijna alles en inspireert tot verandering. Onze westerse denkwijzen voldoen niet en ook het boeddhisme deugt niet, aldus Puett. Zo is compassie te veel gericht op vreemden en gebruiken wij westerlingen het boeddhisme als een vorm van zelfacceptatie en eigenliefde. Puett beweert dat het boeddhisme het individuele zelf juist ontkent. Dit soort beweringen komt nogal zwart-wit over en gaat voorbij aan de vele overeenkomsten die tussen verschillende (religieuze) tradities bestaan. Het lijkt haast alsof de schrijver De Weg als de enige mogelijke ziet en al het andere overboord gooit. Je vraagt je af of hij wel ervaring heeft met deze tradities. Of je het eens bent met zijn opvattingen en stellingen is dan ook iets wat de lezer zelf dient vast te stellen. De ideeën die Puett propageert zijn namelijk niet bepaald nieuw. Het bijschaven en trainen van ons gedrag kennen we bijvoorbeeld van de cognitieve therapie.

Wanneer je niet eerder zelfhulpboeken en filosofie hebt gelezen, kan dit boek je wereldbeeld veranderen. Ben je al wat geroutineerder dan is dit niet erg vernieuwend en zeker geen ‘lifechanging’ boek. Het brengt een andere zienswijze die best interessant is en de nieuwsgierigheid prikkelt. Het blijft echter vooral een introductie in de geschiedenis van de Chinese filosofie.