Een stilistisch juweeltje

De geheime brieven is een dun, klein boekje dat twee kortverhalen van Jane Gardam bevat. Het boekje past letterlijk in je achterzak en dat is ook de bedoeling. Uitgeverij Cossee geeft lezers met de reeks broekzakbibliotheek namelijk de kans om op een snelle manier kennis te maken met het werk van een auteur. Andere boekjes in deze reeks zijn Nietverloren van J.M. Coetzee en Nacht in Jeruzalem van David Grossman.

Jane Gardam (Yorkshire, 1928) heeft een indrukwekkend oeuvre dat zowel romans, kortverhalen als kinderboeken omvat. Als enige auteur won ze twee maal de prestigieuze Costa Book Awards. In Nederland en België kwam ze pas echt onder de aandacht met Een onberispelijke man, het eerste deel van een trilogie. Die trilogie was tot kort het enige van haar werk dat naar het Nederlands werd vertaald. Dankzij uitgeverij Cossee komen daar nu ook twee verhalen bij.

Het eerste kortverhaal 'De mensen van Privilege Hill' betekent voor fans van haar trilogie meteen een blij weerzien met de welgekende personages Feathers, Veneering, Fiscal-Smith en Dulcie. Nieuwe lezers hoeven niets te vrezen, voorkennis is absoluut niet vereist om ten volle van dit verhaal te kunnen genieten. Dat de vriendschap tussen de gepensioneerde juristen Feathers en Veneering gebaseerd is op een heel leven rivaliteit, kom je na een paar alinea’s al te weten door de manier waarop beide mannen elkaar in gedachten beoordelen. Gardam schetst niet alleen uiterst subtiel de kleine vijandigheden tussen de personages, maar gunt de lezer ook een korte blik op het dorpsleven van Dorsetshire. Hoewel er bijna niets gebeurt in het verhaal, wordt de manier waarop ze hun dagen slijten pijnlijk duidelijk. Het lachwekkende, idiote, maar ook herkenbare van hun bestaan wordt met elke zin fascinerender.

Het tweede verhaal, 'De geheime brieven', is het titelverhaal van een verhalenbundel die in 1980 werd gepubliceerd. Dat noch de stijl, noch de inhoud ook maar enigszins verouderd zijn, zegt veel over het uitmuntende schrijverschap van Gardam. In dit verhaal is Annie aan het woord, een jonge vrouw die geïnteresseerd is in het leven van Jane Austen en niet van onder de invloed van Shorty komt. Hij is een onderzoeker die het niet zo nauw neemt met ethische regels en op jacht is naar de brieven die Austen geschreven zou hebben naar haar geliefde. Brieven die nooit de geadresseerde bereikten, en ongeopend werden terug gestuurd. Gardam heeft opnieuw niet veel woorden nodig om de personages tot leven te wekken. Op een scherpzinnige manier komen privacy en hebberigheid tegenover mekaar te staan. De verrassende wending maakt dit originele verhaal af.

Gardams typische opbouw van personages, haar humor en consequente schrijfstijl komen in de twee kortverhalen tot hun recht. Gardam heeft het talent om alledaagse situaties te verheffen tot de meest interessante en lezenswaardige gebeurtenissen. Gerda Baardman en Kitty Pouwels vertaalden behalve deze kortverhalen ook de trilogie. Ze hebben Gardams stijl helemaal in de vingers en weten de elegante taalspelletjes op een vlotte manier in het Nederlands over te brengen.

De geheime brieven is als een minuscuul aperitiefhapje dat je onmiddellijk doet verlangen naar meer. We kunnen alleen maar hopen dat de auteur haar plaats in Nederland en Vlaanderen voor eens en altijd heeft bemachtigd en dat haar oeuvre nu stelselmatig zal worden vertaald.