Griezelig actueel

Het boek van Ellen Marie Wiseman kon op geen beter moment uitgebracht worden. Terwijl de nieuwsberichten ons dagelijks op de hoogte houden van de evolutie van Covid-19, toont De wezenmoeder de gevolgen van de Spaanse griep, en de verschillende manieren waarop mensen op een crisis reageren. De roman gaat van start in 1918, maar de eerste zin is meteen razend actueel:

'Op een zonnige dag in september baande het dodelijke virus zich stilletjes een weg door de drukke, met kasseien bedekte straten van Philadelphia. […] De enthousiaste toeschouwers waren zich niet bewust van de dodelijke ziekte die uit de marinebasis was ontsnapt. Ze hadden geen idee dat er de vorige dag meer dan tweehonderd mensen in de plaatselijke ziekenhuizen waren opgenomen of dat meerdere deskundigen op het gebied van infectieziekten er bij de burgemeester op hadden aangedrongen om de parade af te gelasten.'

Het virus slaat hard toe. Ondanks de verplichte mondmaskers en quarantainemaatregelen sterven dagelijks honderden mensen. Wanneer de moeder van de dertienjarige Pia overlijdt, moet zij voor haar tweelingbroertjes zorgen. Aan de overkant van de straat woont Bernice, die haar man en zoontje heeft verloren. Op zoek naar een schuldige voor haar verdriet kijkt ze verbitterd naar de immigranten die behalve de banen nu ook de hulpverlening opeisen.

De auteur schetst overtuigend een nachtmerrieachtige wereld, waarbij bloederige taferelen niet gespaard worden. Hoewel de veelheid aan lijken in verschillende stadia van ontbinding de roman een thrillerachtige sfeer geven, wordt het leesritme afgeremd door de details en herhalingen over de omgeving en zieken. Vooral voor lezers die graag van plotwending naar plotwending springen, kan het eerste deel te lang aanslepen.

Wanneer Pia zelf ziek wordt, komt ze terecht in een weeshuis. De sfeer van het boek wordt zo mogelijk nog wanhopiger. Het is onmogelijk om aan de wreedheden van de nonnen in het overbevolkte weeshuis te ontsnappen. Toch neemt ze zich voor om koste wat kost haar broertjes terug te vinden. Door de somberheid lijk je terecht te komen in een gothic novel, wat verder versterkt wordt door Bernice, die steeds verder gezogen wordt in haar missie om allochtone kinderen van de slechte invloed van hun ouders te bevrijden. Nadien wordt de toon hoopvoller, en lijkt het boek het midden te houden tussen een detective, een coming-of-age roman en een feelgoodverhaal.

Hoewel de personages gaandeweg diepgang krijgen, blijven ze wel vastzitten in de stereotypen van twee tegenpolen. Pia groeit door de tegenslagen die ze meemaakt en wordt een veerkrachtige jonge vrouw die niet ten koste van alles en iedereen haar doel wil bereiken. De crisis haalt daarentegen het slechtste in Bernice naar boven. Hoewel ze verwerpelijke keuzes maakt, is zij net daardoor de meest interessante van beide hoofdpersonages.

Hoewel de vermenging van de verschillende genres voor een voorspelbaar en melodramatisch slot zorgt, past dit boek goed in de huidige samenleving. Wie een oogje kan dichtknijpen voor de onvolmaaktheden in de verhaallijn, zal zich gemakkelijk laten meevoeren in een wereld waarin het griezelig gemakkelijk is om misbruik te maken van een crisis.