De prijs van fantasie

De Spaanse Amalia De Tena woont ruim dertig jaar in Nederland. Het schrijven liet ze graag aan haar echtgenoot, Herman Koch, over. Tot ze na een operatie aan haar stembanden tijdelijk verplicht was om schriftelijk te communiceren en ze haar jeugdherinneringen op papier begon te zetten. Wanneer ze die herinneringen aanvult met familieverhalen en haar eigen fantasie, heeft ze op haar 64e haar debuutroman geschreven. Jij krijgt van mij een wit paard cadeau wordt in 2023 in Spanje uitgebracht, maar werd voor de Nederlandstalige lezers al vertaald door Els Pelgrom.

De vermenging van herinneringen, waarheid en fantasie is ook een belangrijk thema in het verhaal, dat verteld wordt vanuit het perspectief van de achtjarige Ana. Hoewel haar familie ooit rijk was, moet Ana’s moeder hard werken om de eindjes aan elkaar te knopen. Haar vader leeft echter alsof hij elke dag het grote lot kan winnen en houdt zijn dochters het ene fantastische verhaal over rijkdom na het andere voor.

Aan het begin van de roman is Ana’s vader haar grote held. Haar moeder omschrijft hem als een verwend kind, terwijl haar oma hem als een nietsnut neerzet. Het is aan de lezer om via het kinderlijke perspectief een eigen beeld van hem te vormen. De Tena weet de manier waarop een kind de wereld interpreteert heel goed te vatten. Ana associeert erop los, ze springt van de hak op de tak en bekijkt volwassen zaken met een aandoenlijke naïviteit.

Hoewel de verteltoon geloofwaardig is, schuilt daarin ook de valkuil. Als volwassen lezer heb je al lang door waar een gebeurtenis over gaat en voegt een gedetailleerde omschrijving niet altijd iets toe aan het verhaal. Die uitvoerigheid verdwijnt geleidelijk naarmate Ana ouder wordt en de toon knap mee evolueert. Het ritme gaat omhoog en het verhaal wordt interessanter wanneer er barstjes in Ana’s vaderbeeld komen.

In eerste instantie bewondert Ana haar vader nog steeds, maar is ze tegelijk op haar hoede voor zijn driftbuien. Het is pijnlijk om te lezen hoe ze steeds vaker zijn mooie praatjes doorprikt en hoe schaamte haar sociale leven binnen sijpelt. Ze zit gevangen in de loyaliteit voor haar moeder enerzijds en een sterke hang naar haar vaders goedkeuring anderzijds. Zowel de lichamelijke als de mentale impact van deze tweestrijd wordt enorm pakkend beschreven.

Het leven van de oudere Ana is op vele vlakken een herhaling van gelijkaardige gebeurtenissen. Het is duidelijk dat er niets verandert en dat er van de beloftes van rijkdom niets in huis komt. Als lezer besef je al vroeg dat de grote fantasieën van de vader enkel tot noodlottige gebeurtenissen kunnen leiden. De luchtige schrijfstijl voegt een laagje humor aan het verhaal toe waardoor de roman aangenaam leest, maar de spanningsboog blijft eerder laag.

Jij krijgt van mij een wit paard cadeau is geen pageturner. Het is een roman die je gemakkelijk even kan wegleggen om je nadien weer te verdiepen in de bizarre familiegeschiedenis van Ana. Het is dan ook een ideaal boek voor lezers die houden van een rustig tempo waarbij ze de tijd krijgen om de inhoud te overdenken.