Wanneer de hel losbarst, neemt de chaos het over
Sinds haar succesvolle Old Filth-trilogie is Jane Gardam (1928) geen onbekende meer bij de Nederlandstalige lezers. Gelukkig worden haar eerder geschreven romans nu ook vertaald, en kunnen we nog meer genieten van haar humoristische, rake schrijfstijl.
Op de klippen is de vertaling van een roman die Gardam meer dan veertig jaar geleden schreef, maar die – onder meer dankzij het vertaalwerk van Gerda Baardman en Kitty Pouwels – geen moment verouderd aanvoelt. De nostalgische sfeer die opgeroepen wordt, heeft vooral te maken met de jaren ’30, waarin het verhaal zich afspeelt.
De achtjarige Margaret voelt zich aan de kant geschoven na de geboorte van haar broertje. Ze richt haar aandacht op Lydia, het dienstmeisje dat haar mee mag nemen op uitjes naar het bos en de zee. Margarets ouders behoren tot de Eerste Heiligen. Ze groeit op in een streng gelovig gezin waar de bijbel de basis van alles is en elke frivoliteit angstvallig vermeden wordt. De komst van de excentrieke Lydia – de fleurige paradijsvogel in het sombere huis – brengt de gezinsleden elk op een eigen manier totaal uit balans. En als dominostenen brengen zij vervolgens iedereen in hun omgeving ten val.
Zonder het geloof belachelijk te maken, stelt Gardam zich kritisch op. Dat leidt tot heerlijke dialogen waarin Margaret haar moeder uitdaagt om het ontstaan van de wereld los van God te zien. Beide personages zijn taalvaardig en verdedigen hun standpunt met vuur. Bij de beginscènes krijgt de lezer al een indruk van de eigenzinnige manier waarop Margaret zich afzet tegen datgene wat ze kent. Tegelijk is ze te jong om actief rebels te zijn en doet ze haar best om aan de verwachtingen van haar omgeving te voldoen.
Jane Gardam is een meester in het laconiek beschrijven van alledaagse taferelen. Dit zorgt voor een lichtheid die af en toe overgaat in pure slapstick. De roman ademt een Alice-in-Wonderlandsfeer waarbij Margaret van de ene vreemde wereld in de andere duikelt. Ze ontmoet er uitsluitend volwassenen, maar geen ervan lijkt zich als dusdanig te gedragen. Op een verbaasde manier bekijkt en vergelijkt ze hen en probeert ze betekenis te geven aan de wereld om zich heen.
Hoewel Margaret steeds in het middelpunt van het verhaal staat, wisselt het vertelperspectief tussen de personages, en dat zijn er heel wat. De zorgvuldige manier waarop elk personage laagje voor laagje wordt opgebouwd, is een plezier om te lezen. Wat eerst een totaal absurde karaktertrek leek, krijgt betekenis wanneer je door de ogen van dat personage kijkt.
Het weefwerk aan regels dat ‘normaal’ gedrag verzekert gaat langzaam rafelen, tot de draden met steeds meer kracht uit elkaar getrokken worden. Het ritme versnelt en het is soms moeilijk om alle veranderingen bij te houden. In die wervelwind aan gebeurtenissen dreig je de climax te missen. Hoewel Gardam op het einde alsnog op de rem gaat staan, blijft de lezer toch wat duizelig achter.
Op de klippen mist de doordachte opbouw van Gardams latere werk, maar haar schrijfstijl en sublieme personage-opbouw zorgen opnieuw voor onvervalst leesplezier dat doet verlangen naar meer.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sigried
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
