Wat een zoon en moeder verbindt

De Spaanse auteur Jesús Carrasco (1972) oogstte met zijn debuut De vlucht (2013) veel aanzien. Terug naar huis bevestigt zijn kwaliteiten als schrijver. Wie zijn eerdere romans las, zal in dit boek de realistische schrijfstijl en de Spaanse setting herkennen. Toch kiest Carrasco voor een volledig ander, meer herkenbaar verhaal waarin familiebanden centraal staan.

De openingszin vat de plot perfect samen: 'Hij had in de nacht dat zijn vader stierf aan diens bed kunnen zitten, maar op een of andere manier had Juan Álvarez dat niet gedaan.' Juan keert na jaren afwezigheid terug naar het Spaanse dorpje Cruces om zijn vader te begraven. Het vliegtuigticket naar Schotland houdt hij dicht bij zich, een bevestiging dat hij zich slechts een week hoeft te wentelen in de melancholie van zijn kindertijd. Zijn zus Isabel heeft echter andere plannen. Na de jarenlange zorg voor hun ouders wil zij eindelijk ook haar dromen najagen. Het is nu aan Juan om voor hun dementerende moeder te zorgen. Terwijl zijn opstandigheid overgaat in wanhoop, berusting en ten slotte aanvaarding, denkt hij na over de vraag waarom hij er niet was toen zijn vader stierf.

Het verhaal laat zich in een paar zinnen samenvatten, maar de emotionele lading die gedekt wordt is immens. Zo zou het maar al te gemakkelijk geweest zijn om Isabel als een karikatuur van de betweterige zus neer te zetten. Al jaren vliegt ze heen en weer tussen haar eigen gezin en haar ouders die wrokkig zijn omdat hun zoon is gevlucht voor 'de vele verplichtingen die het land en de familie hem opleggen'. Ja, ze is moe en boos en gekwetst, maar die gevoelens worden niet herleid tot dramatische ontploffingen of vereenvoudigde sentimentele ontboezemingen. Eerder dan ze te benoemen, komen emoties tot uiting in gesprekken en handelingen, waardoor personages van vlees en bloed ontstaan. Met oog voor detail wordt elk personage op die manier opgebouwd.

Omdat elk personage in z’n waardigheid gelaten wordt, bewaart de auteur ook het evenwicht tussen respect voor de oudere generatie en kritiek op hun levenswijze. Juan was als kind dol op Amerikaanse series waarin families tijdens het eten gezellig pratend aan tafel zaten. Die hartelijkheid stond in schril contrast met de stille maaltijden bij hem thuis. Het gebrek aan openlijke vormen van liefde en aan actieve betrokkenheid van zijn ouders komt zo vaak aan bod dat het een ware aanklacht zou kunnen zijn. Maar met serene trefzekerheid toont Carrasco wat er achter de façade van die generatie ligt. Deze ouders richtten zich in de eerste plaats op werken en op het vervullen van de basisbehoeften van hun kinderen. Aandacht was een luxeproduct waar ze simpelweg niet toe kwamen.

Doorheen de vertaling van Arie van de Wal schittert de rijkdom van de Spaanse taal, zodat je nooit vergeet waar de roman zich afspeelt. Hoe vervlochten de verhaallijn ook is met een typisch Spaanse context, de zoektocht naar een plek binnen het gezin is universeel, waardoor je je als lezer heel gemakkelijk kan inleven in de verschillende invalshoeken die aan bod komen.

Jesús Carrasco is een verhalenverteller pur sang. Hij houdt zich bij de kern van het verhaal en bouwt een sfeer op die de lezer dicht bij de personages brengt. Terug naar huis is een hoopvolle roman die doet nadenken over wat mensen met elkaar verbindt, en die rust en inzicht brengt.