Blinde ambitie slaat de personages neer

‘Over ambitie, idealisme en maakbaarheid’ lees je in grote, rode letters op de achterflap van Toekomstkoorts. De rode draad doorheen het tweede boek van journaliste Annelies Beck (1973) is niet mis te verstaan. Ook de korte inhoud zoomt namelijk in op het drieste najagen van ambitie. Hoeveel is een mens bereid om op te geven om een droom waar te maken en hoe bewust wordt dit proces beleefd?

Het boek wisselt tussen twee verhaallijnen die de toekomst, het heden en het verleden met elkaar verbinden. De gemeenschappelijke factor is Descalvados, een drassig gebied aan de grens van Brazilië. In de eerste verhaallijn worden de Belgische kolonisatiepogingen aan het begin van de twintigste eeuw met veel kennis van zaken beschreven. Een aantal Vlaamse personages beproeft hun geluk in een land waar ze naartoe gelokt zijn met mooie dromen over een succesvolle toekomst. In realiteit is de sfeer broeierig en is iedereen op zichzelf aangewezen. De jonge Felix wordt gedwongen om zijn grenzen steeds te verleggen en moet beslissingen nemen die niet enkel zijn eigen leven voor altijd veranderen.

De tweede verhaallijn speelt zich in het hedendaagse Brazilië af. Beija-Flor en Thiago groeien samen op en ontsnappen aan de armoede door zich op hun architectuurstudies te storten. 

“Wij waren een tweekoppig Trojaans paard en werden door niemand als zodanig herkend. Wij zouden de wereld eerlijker maken met behulp van onze creatieve ideeën en alle nieuwe technieken die ons ter beschikking stonden.”

Wanneer ze ten slotte samen hun droomjob bemachtigen, is de triomf van korte duur. Thiago’s ijver blijkt verder te reiken dan die van zijn vriend en net zoals Felix wordt hij gedwongen om keuzes te maken die tegen zijn natuur ingaan:

“Eerst denk je “hoera”, daarna denk je helemaal niet meer en vervolgens denken zij in jouw plaats en is het te laat.” 

Beck toont verschillende kanten van eenzelfde verhaal, op zich niets nieuws, maar door de tijd die tussen de twee verhaallijnen zit, krijg je toch telkens een nieuw beeld. Bovendien worden beide verhaallijnen elk op zich ook nog eens opgesplitst over meerdere vertellers, waardoor de lezer een mozaïek aan invalshoeken aangereikt wordt. Vriendschap en loyaliteit worden in elk van de verhaallijnen tegenover ambitie geplaatst. De krachtige dialogen geven goed weer hoe mensen tegenover elkaar komen te staan wanneer de loyaliteit afbrokkelt en het eigenbelang de bovenhand haalt.

Het is duidelijk dat Beck een enorme passie voor Brazilië heeft. De uitvoerige beschrijvingen van de omgeving en omstandigheden geven de drukkende sfeer goed weer, maar maken het verhaal ook langdradig. Bovendien krijgen deze aspecten beduidend meer aandacht dan de ontwikkeling van de personages, waardoor hun drijfveren onduidelijk blijven en een aantal keuzes onlogisch lijken. Het geheel is te nadrukkelijk geconstrueerd, waarbij de karaktertekening uiteindelijk ten koste van de thematiek gaat en Beck met wisselend succes personages schetst die tot alles in staat zijn.

Toekomstkoorts is een roman die weliswaar overtuigend de duistere kant van de mens laat zien, maar te weinig meeslepend is om voortdurend te boeien.