origineel historisch drama

Elif Shafak groeide als tiener op, op verschillende locaties. Haar moeder was diplomaat waardoor ze vaak verhuisden. Amman, Istanbul, Madrid, … allemaal bijzondere steden waar Elif het voorrecht had haar jeugd in door te brengen. Ze heeft een grote kennis over het Midden-Oosten en uit zich als feministe. Deze combinatie zorgt ervoor dat ze er steeds in slaagt romans te schrijven met een krachtige boodschap. Na het verschijnen prijken ze dan ook allemaal snel bovenaan de bestsellerlijsten. Ik moet beschamend toegeven dat ik nog nooit iets van deze auteur las en was dan ook zeer benieuwd naar Er stromen rivieren in de lucht.

630 v Chr. een waterdruppel valt op het voorhoofd van koning Assurbanipal. Hij is een wreed Assyrische vorst, het land tussen de Tigris en de Eufraat. Deze druppel is de aankondiging van een enorme vloedgolf die zijn rijk zal verwoesten. Assurbanipal is een belezen man, en legt een reusachtige bibliotheek aan van kleitabletten beschreven in het spijkerschrift. Ook het latere wereldberoemde epos Gilgamesj heeft hij in zijn bezit.

Londen, 1840, Arthur wordt geboren in de vuile riolen van de grote stad. Zijn eerste kennismaking met de wereld is een sneeuwvlokje die op zijn tong valt. Hij groeit op in de sloppenwijken, maar hij heeft een uitzonderlijk talent en geheugen, waardoor hij kan werken voor een grote Londense uitgever. Hier raakt hij gefascineerd door boeken uit de oudheid, waaronder het Gilgamesj Epos.

2014, ergens in het Midden-Oosten, wil Narin met haar oma naar Irak gaan, om zich te laten dopen in de Lalish vallei. Eenmaal aangekomen verloopt niet alles zoals gepland. Samen met haar oma Besma gaan ze de bergen in, waar ze hun laatste waterdruppeltje uit een fles drinken.

In 2018, Londen, professor en hydroloog Zaleekhah, besluit dat haar leven een andere wending nodig heeft. Ze besluit haar echtgenoot te verlaten en op een woonboot op de Theems te gaan wonen. Wanneer ze Nen, tatoeëerster van spijkerschrift symbolen ontmoet, neemt haar leven een andere wending.

Een boek met als rode draad een regendruppel die door de tijd heen reist en niet vergeet is een ontzettend originele invalshoek. Alleen wat jammer dat je deze ene druppel dan ook niet de alwetende verteller laat zijn. Dit had dit krachtige verhaal nog sterker gemaakt en naar een hoger niveau getild. Inderdaad, Elif Shafak weet niet alleen wat literatuur is, zij weet het ook op papier te zetten met een ingenieuze, knappe pen.

‘I like to think of my writing as a compass. One leg of this compass is solidly based in Istanbul and the culture I grew up with. In this sense my fiction has solid roots. The other leg of the compass, however, draws a wide circle and travels the whole wide world. My fiction is cosmopolitan and multicultural.’

(Ik denk dat mijn werk op een kompas lijkt. Met een been het kompas stevig gevestigd in Istanbul en de cultuur waarin ik opgroeide. Mijn fictie heeft stevige roots. Het andere been van het kompas, maakt een grote cirkel en reist over de wereld. Mijn fictie is dan ook kosmopolitisch en multicultureel).

Dit is hoe de auteur haar werk omschrijft en eigenlijk kan ik het niet beter. Typerend voor haar is hoe zij godsdienstwaanzin, genocide en seksuele uitbuiting veroordeelt. In het Turkije van Erdogan is zij hierdoor ook niet meer welkom. Er stromen rivieren in de lucht biedt hier inhoudelijk een perfecte weerspiegeling van. Ze brengt het verhaal van de Jezidi die eeuwenlang vervolgd en verdreven werden op keiharde manier. De godsdienstwaanzin van IS, waarbij vrienden plots vijanden van elkaar worden, brengt ze op gruwelijke wijze tot leven. En via Narin, die het in Irak hard te verduren krijgt, klaagt ze seksuele uitbuiting aan. Maar er komen nog zoveel andere thema’s aan bod. Elif is een liefhebber van geschiedenis, niet alleen staat het verhaal bol van de historische feiten, ze klaagt ook de diefstal van antiquiteiten aan door het Westen. Deze voorwerpen werden vaak speelgoed voor de rijken, of tentoongesteld in de vele musea.

Het verhaal deed me ergens ook denken aan Dochter van de Amazone, van Nemonte Nemquimo. Beide stellen op hun eigen manier de klimaatverandering aan de kaak door de oorzaken en de gevolgen weer te geven van alle veranderingen die wij uitvoeren.

Zoals hierboven aangehaald heeft de auteur een uitgebreide historische kennis en weet ze deze ook op een mooie manier, vol van beeldspraak over te brengen in haar verhalen. Maar soms vergat ze hierdoor het menselijke weer te geven in haar personages. De drie hoofdpersonages hebben niet echt moeder- en/of vaderfiguren gekend in hun leven. Dit heeft een grote impact voor hun verdere leven en dit mis ik hier een beetje. De personages lijken niet genoeg diepgang te hebben omdat de auteur zich vooral toespitst op de vele historische feiten en de boodschappen die ze met haar verhaal naar buiten wenst te brengen. Shafak is een gekend feminisme en ze kon het ook niet laten om een woke element in het verhaal te verweven. Dit was voor mij niet echt een meerwaarde en had weinig toe te voegen aan het verhaal.

Kortom Er stromen rivieren in de lucht is een prachtige roman met een boodschap! Geen 5 sterren door de kleine puntjes van kritiek maar een verdiende 4 sterren.