Puntig uittreksel

De essentie van Spinoza is een titel die veel beloofd. Hoe kan dat in zo’n dun boek? Zonder dat het voor een leek te controleren is, hield ik na lezing het idee over dat de kern van wat Spinoza stelt in het boek van Maarten van Buuren zit. Van Buuren heeft zich door vertalingen van het hoofdwerk Ethica van Spinoza bezig gehouden. Colleges gegeven over de man en meerdere publicaties geschreven, waaronder “De essentie van Spinoza”. Het is een taai boekje geworden, dat leest als een puntig uittreksel. Onder filosofen is kritiek op de interpretaties van Spinoza door Van Buuren. Vreemd is dat niet, omdat Van Buuren in de inleiding al vertelt dat Spinoza complex schrijft met veel filosofische lagen en dubbelzinnigheden. Kernbegrippen die Spinoza gebruikt hebben meerdere betekenissen. Deels is dat te begrijpen omdat Spinoza opvattingen uitte, zoals het Godsbegrip, dat zeer omstreden was in zijn tijd. De dubbelzinnigheden hadden waarschijnlijk een zelfbeschermende functie voor hem. En ook nog in onze tijd zijn uitingen van Spinoza omstreden, zoals het natuurrecht en het daarmee verbonden idee dat ieder mens enkel uit welbegrepen eigen belang een sociaal wezen is.