Over Grieken en Romeinen gesproken

Odysseus is wereldberoemd, de Trojaanse held Aeneas een stuk minder, terwijl ook hij de Zuid-Europese zeeën bereisde en avonturen beleefde, op zoek naar zijn huis. Odysseus werd jarenlang door de Goden uit zijn koers gebracht op weg naar zijn geliefde vrouw Penelope, die met smart op hem wachtte. Aeneas wist uit de hel van Troje te ontkomen toen de Grieken de stad eindelijk veroverden en de fik erin staken. Met een aantal volgelingen en zijn zoon Julus (Ascanius) bevoer hij de zeeën op zoek naar Italië, waar de Goden hem een nieuw huis hadden beloofd.

Het legendarische Carthago

Al zwervende kwam hij in een volgende legendarische stad die tegenwoordig niet meer bestaat: Carthago, stad in Noord-Afrika, vlakbij de tegenwoordige hoofdstad van Tunesië, Tunis, bekend om Hannibal, een van ‘s werelds grootste generaals, die met olifanten over de Alpen trok om de Romeinen aan te vallen. Eens was deze handelsstad zo welvarend als Rome, maar Rome werd ook zijn ondergang. De Romeinen hadden de drie zogenaamde Punische oorlogen nodig om het florerende Carthago ten gronde te richten (146 v.Chr.). Onder leiding van keizers die waarschijnlijk allemaal nazaten waren van Aeneas, net zoals de tweelingbroertjes Romulus en Remus die worden gezien als de stichters van Rome.

Toen Aeneas en gezelschap na een schipbreuk op de Noord-Afrikaanse kust aanspoelden, kreeg hij onderdak van de koningin van Carthago, Dido, ook wel Elyssa genoemd, die over de nieuwe stad heerste. Ze was misschien niet zo mooi als de legendarische Cleopatra, maar was in die tijd een begeerde schoonheid en menig machtige man hoopte haar voor een huwelijk te kunnen strikken, ook al was het alleen om zo de leiding over het rijke Carthago in handen te krijgen. Het was echter de statenloze held uit Troje die er met haar hart vandoor ging.

Romeo en Julia

Deze hartstochtelijke liefde staat beschreven in het epos Aeneis van Vergilius, een Romeinse dichter (70 v.Chr. - 19 v.Chr.), die de avonturen van de Trojaanse held op papier zette en hiermee hoopte Homerus’ Odysseus en de Ilias te evenaren (die ca 800 v.Chr. werden geschreven.). De Spaanse schrijfster en historicus Irene Vallejo zoomde op haar beurt in op de gebeurtenissen in Carthago, slechts een deel van de reis van Aeneas, wat een romantisch verhaal heeft opgeleverd, een Romeo en Julia waardig.

De liefde ontstaat te midden van hofintriges en spanningen aan de grenzen. Terwijl Anna, het halfzusje van Elyssa, zich ontfermt over Julus, proeven de held en de koningin van elkaars liefde. Totdat de goden zich er weer mee bemoeien.

Veel meer dan een mythe

Het verhaal wordt verteld door Aeneas, Elyssa en Anna. Ook Eros komt aan het woord over zijn inspanningen om de liefde te laten slagen en zelfs de Romeinse schrijver Vergilius, die van de oppermachtige keizer Augustus de opdracht had gekregen om een heldendicht te schrijven, beklaagt zijn lot, terwijl hij ongelukkig door de straten van Rome dwaalt op zoek naar inspiratie.

De omzwervingen van Odysseus voerden langs veelal Griekse eilanden die weliswaar nog steeds bestaan, maar waarvan niet zeker is of ze daadwerkelijk het toneel waren voor Odysseus’ heldendaden. Het oude Troje, Carthago en Rome zijn de steden van Aeneas en die hebben wel degelijk bestaan (of bestaan nog). Wat maakt het des te interessanter om dit sprookjesachtige verhaal te lezen. Gezien Irene Vallejo gespecialiseerd is in klassieke schrijvers, is ze goed ingewerkt in het reilen en zeilen van de oude wereld en weet ze op onderhoudende manier het vroege Carthago en Rome tot leven te brengen. Dit verhaal over Aeneas en Elyssa is veel meer dan een mythe, het is een stukje geschiedenis dat spelenderwijs wordt gepresenteerd.

Irene Vallejo – Elyssa (El silbido del arquero, vert. Adri Boon), Meulenhoff 2024

Deze bespreking is ook geplaatst in Smitakis Boekenlust, mét leestips: https://smitakisboekenlust.com/irene-vallejo-elyssa/