Overleven
De basis
Hoe te leven in een stad die je langzaam ziet afbrokkelen door bommen, kogels en granaten. Hoe te overleven in een stad zonder elektriciteit, water en andere basisbehoeften, afhankelijk van een beetje voedselhulp van internationale organisaties. En waarom? Het bleef ronddraaien in het hoofd van de Engelse schrijfster Priscilla Morris, wiens moeder al in de zestiger jaren Sarajevo verliet, maar er veel familie achterliet. In 1993 kocht haar (Engelse) vader een kogelwerend vest, reisde af naar de belegerde stad en wist haar grootouders de stad en het land uit te smokkelen. Dit is een van de gebeurtenissen die het idee voor de roman gaven. De andere inspiratie kwam van haar grootoom, de landschapsschilder Dobrivoje Beljkašić, toen bekend om zijn schilderijen van de vele bruggen die Sarajevo rijk was.
Dobrivoje Beljkašić heeft een klein beetje model gestaan voor het hoofdkarakter Zora Kočović, een vrouw die doceert op de kunstacademie en daarnaast stadsgezichten schildert in een atelier in het gebouw van de universiteitsbibliotheek. Toen de spanningen begonnen stuurde ze haar man en moeder voor een tijdje naar haar dochter in Engeland, niet wetende dat er spoedig geen terugkeer meer mogelijk was.
Ontsnappen uit de hel
Zo moet ze alleen de moeilijkheden tegemoet treden die de oorlog veroorzaakt: voedsel- en watertekorten, geen elektriciteit, sluipschutters en bombardementen. Wanneer de legendarische universiteitsbibliotheek wordt gebombardeerd en tot de grond toe afbrandt, wordt ook haar atelier verwoest. Maar Zora is vastbesloten het leven zo goed mogelijk voort te zetten: ze blijft haar studenten lesgeven en wanneer ook verf en papier zeldzame goederen worden, ontwikkelt ze kunst gemaakt met van alles wat de oorlog aan puin produceert. Ze houdt zelfs een kleine groepstentoonstelling bij kaarslicht in haar flatgebouw, waar de bewoners elkaar steunen. Wanneer ook telefooncontacten zijn verbroken met haar man en de rest van de buitenwereld, vindt ze veel steun bij haar buurman, die zo lang mogelijk zijn boekwinkeltje probeert open te houden. De spanning loopt langzaam op, daar de situatie steeds nijpender wordt en het verlangen te ontsnappen uit de hel steeds groter wordt.
Kunst als verzet
Het verhaal geeft enigszins een beeld van de belegering. Verbroedering tussen de buren en proberen zo goed mogelijk een leven te blijven leiden tussen de angst, het lijden en de steeds groter wordende puinhopen. Kunst floreerde zelfs in die jaren. Theater zorgde voor dagelijkse voorstellingen en er waren honderden solo- en tientallen groepstentoonstellingen, op allerlei mogelijke locaties. Openingen waren populair om contact met elkaar te houden. Meedoen met het culturele leven werd zelfs als een daad van verzet gezien.
Zwarte vlinders is gebouwd op tal van historische feiten en op verhalen van overleveraars, wat een boeiend boek heeft opgeleverd. Priscilla Morris weet dankzij haar beeldende en vlotte schrijfstijl de lezer vanaf de eerste pagina’s te boeien, met haar verhaal over Zora, een vrouw die moedig stand probeert te houden in de belegerde stad. Het boek is geen ellenlang tranendal, maar een gedurfde balans tussen ellende en positiviteit, tussen oorlog en hoop.
Een poëtische titel voor hoop
De titel is ontleend aan de bibliotheekbrand in 1992, waarbij tienduizenden al dan niet waardevolle boeken verteerd werden door de vlammen en zorgden voor een dagenlange regen van zwart geblakerde snippers, ook wel zwarte vlinders genoemd. Een poëtische titel voor een boek dat een beetje hoop geeft in bange dagen.
Priscilla Morris – Zwarte vlinders (Black butterflies, vert. Inge Kok), Meulenhoff 2024
Deze bespreking is ook geplaatst in Smitakis Boekenlust, mét leestips:
https://smitakisboekenlust.com/priscilla-morris-zwarte-vlinders/
Reageer op deze recensie
Meer recensies van smitaki3
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
