Vuistdikke roman die je raakt als een stomp

De bijensteek van Paul Murray is een vuistdikke roman die indruk maakt. Dirk-Jan Arensman deed de vertaling. Het boek speelt zich af in Ierland en volgt er het leven van de familie Barnes: vader Dickie die een verlieslatende garage heeft, maar zich steeds meer terugtrekt in het bos om er een bunker te bouwen, moeder Imelda die de lokroep van verleider Big Mike probeert te weerstaan, 18-jarige dochter Cass die popelt om het huis te verlaten en zich sinds het dreigende faillissement voortdurend bedrinkt en de 12-jarige zoon PJ die de stress en tristesse thuis niet meer aankan en overweegt van huis weg te lopen. Doorheen het boek legt de schrijver onder de loep wanneer het nu juist fout beginnen lopen is: was dat toen de garage failliet begon te gaan, of al eerder toen Imelda gestoken werd door een bij op haar trouwdag, of daarvoor nog bij het verkeersongeluk dat allen zou beïnvloeden, of nog heel veel vroeger toen Dickie als 10-jarige harde levenslessen leerde van zijn vader?

Het boek kent vier hoofdpersonages die oorspronkelijk elk een heel groot stuk vertellen, waardoor je soms op het foute been gezet wordt, en het puzzelstukje dan alsnog recht gelegd wordt bij het relaas van een volgend personage. Naar het einde van het boek toe volgen de karakterwissels elkaar sneller op om elkaar op het einde razendsnel op te volgen, wat perfect past bij de snelheid waarmee de verteltrein op een blinde muur afdendert.

Het verhaal wordt uitgewerkt met afwisselende episodes in het heden en verleden. De personages worden zeer goed uitgewerkt en de auteur neemt hier grondig zijn tijd voor. Niet alleen de vier hoofdpersonages, maar ook de vele andere personages die de revue passeren zijn boeiend. Er zitten onder meer een narcist, een paar afpersers, een complotdenker en simpelweg zoekende mensen bij.

Ondanks de zware gebeurtenissen, valt toch ook vaak de humor op. Zo vraagt Imelda zich over pa af hoe één iemand zoveel niet kan weten.

Het perspectief van Imelda wordt verteld zonder interpunctie. Hoewel het iets lastiger lezen is in het begin, went het snel en het hoort gewoon bij Imelda’s karakter. Naar Imelda luisteren is immers ‘alsof je door een sneeuwstorm loopt’ en haar stemmingen ‘zwaaiden heen en weer als een scheepslantaarn in een storm.’

Een voortdurend terugkomend thema bij PJ, Cass en Dickie is klimaatopwarming.

Het boek bulkt van de mooie zinnen en knappe beelden. Zo wordt de invloed van het verleden op het heden beschreven als langzaam verdwijnende vliegtuigstrepen in de lucht; komt angst als stoom van een paard op een koude ochtend van iemand af en is het aanhoren van briljante toespraken alsof je bliksem dronk, heel langzaam, uit een wijnglas.

‘Je hele lijf trilt alsof je een stemvork bent die zojuist tegen het universum aan is geslagen.’

‘Dat je zijn verlangen voelt als een elektrische lading Dat het alles verlicht als een huis dat lang leeg heeft gestaan en waar nu alle lichten aan zijn Maar dat het na afloop erger is dan voorheen omdat het donker nu weet dat het donker is de leegte weet dat ze leegte is het arme huis weet dat er niemand thuis is’.

De bijensteek is een prachtige roman die de lezer grondig onderdompelt in het leven van een Ierse familie, daar de tijd voor neemt zodat de lezer lang kan genieten van knap uitgewerkte karakterschetsen en briljante taalvondsten om hem dan meedogenloos mee te voeren totdat die naar adem happend bij het einde aankomt. Het zal even duren voor de lezer zijn evenwicht teruggevonden heeft na het lezen van dit knappe boek.