Meeslepende getuigenis van een geboren leidster
Lily Ebert schreef samen met achterkleinzoon Dov Forman Lily’s belofte, een persoonlijk getuigenverslag over de Holocaust dat werd vertaald door Jan Mellema en uitgegeven bij Uitgeverij Luitingh-Sijthoff.
'Ebert vertelt het verhaal alsof ze naast je zit. Het effect is een vrouw die je raakt.' – Recensent Sofie
Ebert overleefde samen met haar twee zussen de concentratiekampen. Na de bevrijding gaf een Amerikaanse soldaat haar een bankbiljet met daarop een persoonlijk berichtje. Als Ebert en Forman in 2020 dit bankbiljet toevallig weer onder ogen krijgen, besluit Forman via sociale media op zoek te gaan naar de familie van de soldaat. Hij en Ebert besluiten om haar geschiedenis neer te schrijven: haar jeugd in een Hongaars dorpje, haar verblijf in Auschwitz en werkkamp Altenburg, de dodenmars, de bevrijding en haar zoektocht naar een leven voor zichzelf en haar zussen na de oorlog.
Wat dit boek anders maakt dan vele boeken over de Tweede Wereldoorlog is vooral het uitvoerige relaas over de periode erna: de bevrijding, de vele ontheemden en de psychologische effecten op overlevenden en hun nakomelingen. De 96-jarige Ebert vertelt over haar periode in Zwitserland om aan te sterken, de verhuizing naar de nieuwe staat Israël en haar leven in het Verenigd Koninkrijk waar ze zich uiteindelijk vestigt.
De toon van het boek is kalm en beheerst, maar ook zeer persoonlijk. Ebert vertelt het verhaal alsof ze naast je zit. Het effect is een vrouw die je raakt. Je ziet haar als het ware zoeken naar haar woorden, herinneringen bovenhalen en de geschiedenis een persoonlijk gezicht geven. Zo vertelt ze hoe haar broer na de oorlog terugkeert naar Hongarije op zoek naar zijn zussen. Wanneer hij eindelijk nieuws ontvangt over hun lot en locatie, en hen achterna wil reizen, interfereert de geschiedenis. De Koude Oorlog is begonnen en het IJzeren Gordijn verhindert hem om Hongarije nog te verlaten.
Slechts af en toe schemert er woede door in Eberts woorden, maar nooit wordt het boek een pamflet en nooit verdrinkt het in de emoties. Toch zijn het aantal momenten die je als lezer raken legio. Hoe Eberts moeder tot op het einde probeerde rust uit te stralen om haar dochters niet ongerust te maken, maar blijkbaar voldoende besefte om van schoenen te ruilen met Ebert, zodat de verstopte familiejuwelen bij haar belandden. Hoeveel steun Ebert ontleende aan de zakdoek die ze cadeau kreeg van een oude vrouw om haar kale schedel te bedekken in de kampen en de vele momenten dat Eberts aangeboren leiderschap anderen helpt of redt.
De lezer leert over het ontstaan van het antisemitisme in Hongarije, de werkkampen, de dodenmarsen, religieuze joodse feesten, het ontstaan van centra ter herinnering aan de Holocaust … Alles wordt helder en laagdrempelig verteld.
'We konden onze afgematte lijven nauwelijks nog voortslepen. Onze dunne jassen leken nu ontzettend zwaar. Veel meisjes gooiden hun jas weg, om hun krachten te sparen voor het lopen. We hadden onze borden en lepels meegenomen, maar we kregen nergens eten of water. We stopten nooit.'
Bijzonder boeiend is het mentale effect van de Holocaust op overlevers en hun nakomelingen. Het relaas over de decennia van zwijgen omdat niemand wil luisteren, over rouw die na een halve eeuw plots bovenkomt, over de jonge bevolking van Israël die haar weg zoekt zonder ouders of tantes aan wie ze raad kunnen vragen en het gebrek aan psychologische expertise om zoveel zwaar getraumatiseerde mensen te helpen.
'De kinderen van overlevenden groeiden op met tal van onuitgesproken angsten en probeerden hun ouders te ontzien, terwijl wij juist dachten dat we onze kinderen ontzagen.'
Ebert vertelt hoe ze in Auschwitz zichzelf een belofte doet: als ze overleeft, zal ze de wereld vertellen wat er gebeurd is, zodat het niet nogmaals kan gebeuren. Deze belofte en de eerdere belofte aan haar vader om voor haar zussen te zorgen, helpen haar samen met haar geloof door de oorlog.
Eén minuscuul minpuntje is de allusie op de zoektocht naar de Amerikaanse soldaat op de kaft en flaptekst. Hoewel dit voor Forman de katalysator was om het stokje op te nemen en later wellicht over te nemen van Ebert, beslaat deze zoektocht maar een klein deel van het boek. Het is niet nodig om mensen hiermee te lokken. De Engelse en Duitse versie van het boek vermelden de soldaat niet in de ondertitel. Bovendien is het esthetisch mooier om deze tekst te verwijderen van een reeds overvolle kaft.
Ondanks Eberts verhaal over de gevolgen van onverdraagzaamheid, worden er nog steeds bevolkingsgroepen geviseerd. Toch is haar verhaal er een van hoop: de menselijke geest kan enorm veel te boven komen en wonderen komen wel degelijk voor. Haar getuigenis over het belang van geloof, familie- en vriendschapsbanden en intermenselijke solidariteit is een inspiratie voor de lezer.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van SofieDeBraekeleer
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
