Sloven en smachten in vooroorlogs Stockholm
Met hart en ziel is het debuut en het eerste deel van de trilogie 'Het Zweedse lot' van Katarina Widholm. Het verhaal speelt zich af in het Zweden van 1937-1938 wanneer de 17-jarige Betty uit haar saaie dorp wegtrekt naar Stockholm om in het huis van dokter en mevrouw Molander te gaan werken als dienstmeisje. Op de heenreis ontmoet boekenwurm Betty de joodse literatuurdocent Martin Fischer. De twee wisselen gegevens uit bij het afscheid en wat volgt is een enthousiaste correspondentie over wat ze zoal lezen. Terwijl hun vriendschap intiemere vormen aanneemt, moet Betty hard werken voor de vriendelijke dokter en zijn ijzige, immer ontevreden echtgenote. Als de oorlog op het Europese continent steeds dichterbij komt, blijft plots elk bericht van Martin uit. Betty’s zoektocht naar hem levert niets op.
'Dat einde is een grote, open vraag en dit eerste deel van de trilogie smaakt dan ook absoluut naar meer.' – recensent Sofie
In zeer vlot geschreven proza beschrijft de auteur op uitstekende wijze het dagelijkse leven van een dienstmeisje dat van ’s ochtends vroeg tot soms diep in de nacht moet sloven en knicksjes makend haar rijke bazen in de watten legt. Het boek schetst een treffend tijdsbeeld waarin vooral de grote verschillen opvallen tussen arm en rijk. Er zijn de armoedige gezinnen waarin de kinderen na de lagere school beginnen te werken om het karige inkomen van hun voortijdig oude ouders aan te vullen en de rijken die hun dagen in ledigheid slijten en nog geen boterham voor zichzelf kunnen smeren.
‘Het trappenhuis was groot en blonk als goud. Er was ook een knarsende lift vol tierelantijnen, maar tante Helmi wees naar de dienstingang. Dat trappenhuis had geen lift, was niet goudkleurig en had geen tierelantijnen.’
De #metoo-beweging is nog heel ver weg en handtastelijkheden jegens ondergeschikten zijn schering en inslag. Eenmaal getrouwd moeten vrouwen voor bijna alles toestemming vragen aan hun echtgenoot.
De personages zijn mooi uitgewerkt en kruipen snel onder je huid. Betty is flink en zelfstandig voor haar leeftijd. Ze vermant zich snel bij tegenspoed. Ook de beurtelings arrogante of chagrijnige zoon des huizes, de hartelijke dokter, zijn pompeuze, zelfingenomen vrouw of de nuchtere Viola komen je snel voor als bekenden.
‘Er was geen eten in huis, de kraan lekte en het warme water leek het niet te doen. In plaats van snikkend voorover te gaan liggen op de keukentafel en in te storten, zoals ze het liefst wilde doen, pakte ze de bundel bankbiljetten en het vel papier met de bedrijfsnamen erop. Ze maakte een grove schatting, schreef een lange lijst, ging toen naar de gang waar de telefoon stond en begon te bellen.’
Het leven en de activiteiten van alledag worden heel beeldend beschreven. Widholm zorgt dat je in de keuken staat waar Betty zwetend gerechten bereidt voor feest of alledag of nog maar eens de rommel van de vrouw des huizes mag opruimen. Als Betty de deur uit stapt, ben je met haar in de stad, of aan de prachtig beschreven scherenkust.
‘In Stockholm rook het anders dan thuis. En wat was het druk op straat. Paardenkoetsen, trams, bussen, auto’s en karren die ratelden, knarsten en bromden. Hakken die op de kasseien tikten, boodschappenjongens die populaire deuntjes floten, geschreeuw en stemmen van talloze mensen. Beneden aan de kade langs de Strandvägen toeterde een boot.’
Naarmate het boek vordert, sluipen de eerste voorboden van het nazisme erin. Zo krijgt Betty het compliment dat ze zo mooi arisch is en lopen er bruinhemden rond die verlangen naar een Zweden dat meer op Hitlers Duitsland lijkt.
Widholm kan zowel vreugdevolle als zwaardere thema’s aan zoals neerslachtigheid of het gevoel gevangen te zitten in een uitzichtloze situatie in een tijd waarin de mening van anderen of de kerk er nog veel meer toe deed.
Af en toe wordt de lezer verrast door onverwachte plotwendingen die het verhaal voortdrijven richting het einde van het boek. Dat einde is een grote, open vraag en dit eerste deel van de trilogie smaakt dan ook absoluut naar meer. De reikhalzende lezer zal dan ook blij zijn te vernemen dat deel twee en drie reeds verschenen zijn in het Zweeds. Nu maar hopen dat Daniëlle Stensen, die voor de uitstekende vertaling zorgde, snel de opdracht krijgt om dat tweede en derde deel in het Nederlands te vertalen.
Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!
Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een eerste boek' en 'Lees een bitter boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van SofieDeBraekeleer
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
