Meeslepend verhaal van een eeuwelinge

Veertig jaar geleden bracht de succesvolle Chileense schrijfster Isabel Allende haar debuut Het huis met de geesten uit. Na vele bestsellers is er nu Violeta, dat werd vertaald naar het Nederlands door Rikkie Degenaar en wordt uitgegeven bij Uitgeverij Wereldbibliotheek.

Violeta is het relaas van een gelijknamige eeuwelinge die in brieven aan haar kleinzoon Camilo haar levensverhaal vertelt. Ze wordt geboren in 1920 tijdens de Spaanse griep. Ze maakt de Tweede Wereldoorlog mee, politieke omwentelingen in Chili en uiteindelijk de Covid-19 pandemie. Ze vertelt over de rijkdom en armoede die haar familie beurtelings treffen, over haar liefdes en passies evenals haar regelmatig gebroken hart en over de omzwervingen van familie en vrienden. Violeta is geen vrouw die op de barricades springt. Toch tonen de keuzes die ze maakt een vrouw die weet wat ze wil. Ze kiest ervoor om te werken, in tegenstelling tot haar moeder, tantes en veel gehuwde vrouwen om zich heen. Ze bezit economisch inzicht en gebruikt haar zakeninstinct. In de liefde maakt ze vrijgevochten keuzes.

Allende doet waar ze goed in is. Ze vertelt een meeslepend verhaal over een sterke vrouw. Ze schetst Violeta’s leven tegen de politieke, sociale en economische achtergrond van Chili en de wereld. De lezer leert hoe de Spaanse griep leidt tot mondmaskers en quarantaines, een verhaal dat ons samen met Violeta 100 jaar later opnieuw bekend voorkomt. Allende verweeft Violeta’s verhaal met de beurscrash van 1929 die niet alleen Chili, maar ook Violeta’s gezin hard treft en belangrijke gebeurtenissen in gang zet voor de familie. Ook repressie en uiteindelijk democratie voor het land hebben rechtstreeks invloed op het leven van Violeta en haar dierbaren. Soms komt die geschiedenis akelig dichtbij. Zo vertelt Allende dat bepaalde woorden verboden waren. Als je ‘kameraad’ zei, werd je kaak gebroken. De situatie was geen militaire staatsgreep maar een ‘militair ingrijpen’. Het lijkt als twee druppels water op de huidige kunstgrepen op het wereldtoneel.

Tegen deze historische achtergrond beleeft de lezer een rijk gestoffeerd verhaal vol kleurrijke figuren. De veelheid aan personages kan wat overweldigend aandoen. Wel zijn deze altijd intrigerend: van zeer zachtaardige karakters, over katjes waarvoor je handschoenen nodig hebt, tot regelrechte schurken, allemaal worden ze goed in de verf gezet. De overvloed aan gebeurtenissen in het lange leven van de eeuwelinge zijn meestal boeiend, maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld Het huis met de geesten of De stad van de wilde goden zakt het verhaal soms even in en is er een aantal saaiere passages waar de lezer moeite moet doen om verder te lezen.

Allende verwerkt thema’s over vrouwenrechten zoals het recht op echtscheiding, het eigen beheer van een bankrekening, vrouwenstemrecht en huiselijk geweld, maar ook maatschappelijke thema’s zoals het grote belang van sociale status en hoe het hele leven in Chili daarvan is doordrongen.

Het verhaal is logisch en chronologisch opgebouwd en is onderverdeeld in vier grote delen. Als schrijver van haar eigen verleden is Violeta een alwetende verteller. De vooruitverwijzingen die haar brieven regelmatig bevatten, storen echter. Ze zijn vaak onnodig en af en toe verklappen ze cruciale gebeurtenissen te vroeg in het verhaal. De humor is een fijn extraatje. Zo is er iemand die regelmatig een vrouw ten huwelijk vraagt ‘om het niet te ontwennen’, blijft de herensociëteit open tijdens de quarantaine, omdat die sluiten zou zijn alsof je een kathedraal sloot en betreurt Violeta het dat ze haar talent voor melodrama is kwijtgeraakt.

Violeta biedt meer van wat we van Allende gewoon zijn. Dat is de sterkte en tegelijkertijd de zwakte ervan. Het boek springt er niet echt uit en schiet wat tekort vergeleken met Allende's sterkste boeken. Wel kan de lezer zich opnieuw verwachten aan boeiende personages en een mooi verhaal. Want dat Isabel Allende kan vertellen, daarvan hoeft ze niet meer te overtuigen.