Grappig en spannend, maar soms te langdradig

De moeder van Hilla (11), Kaapo (9) en Maikki (6) heeft een geheime reis gewonnen. Inclusief oppas. Gelukkig, want de vader van de drie zit vast op het vliegveld vanwege een sneeuwstorm en zal nooit op tijd terug zijn om op de kinderen te passen. Alles lijkt goed te gaan, moeder heeft haar spullen gepakt en de kinderen hebben haar bijna overtuigd dat alles heus wel goed komt, totdat er op de deur geklopt wordt. De oppas blijkt een halfmens te zijn: een monster inclusief instructies.  Niemand wist dat monsters bestonden, laat staan dat ze op konden passen. Alleen Maikki kijkt er niet heel raar van op, zeker niet nadat ze dit uitvoerig heeft besproken met haar pratende badjas. Nadat de kinderen hun moeder hebben overgehaald dat het echt geen kwaad kan en dat hun moeder de vakantie heeft verdiend, stapt zij twijfelend in het vliegtuig naar Lapland. En zodra moeder uit het zicht is verdwenen begint hun avontuur.    

Dit eerste deel van de Finse schrijfster is lovend ontvangen. Tuutikki Tolonen heeft voor Het oppasmonster de prestigeuze Arvid Lydecken Award gewonnen en de filmrechten zijn inmiddels verkocht. Tuutikki Tolonen studeerde Finse Taal en Letterkunde en Spaans-Latijns Amerikaanse literatuur, ze geeft les in creatief schrijven en is redacteur van een literair kindertijdschrift. Over het ontstaan van het oppasmonster zei ze: ‘Mijn zoon van toen zes jaar zei op een ochtend bij het ontbijt “Ik hoorde gister op de radio dat alle moeders op vakantie gaan en dat monsters hun plaats innemen.”’    

Het verhaal en de uitstraling van het boek doen al snel denken aan populaire schrijvers als Roald Dahl en David Walliams en is duidelijk interessant voor kinderen rond de 8/9 jaar. Het begint ook erg grappig. Naast de kinderen is moeder ook een beetje vreemd en is het bijna jammer dat ze op vakantie gaat. Gelukkig heeft ze een goeie vervanger, de halfmens (oftewel monster) die op de kinderen past zolang moeder op vakantie is. Er hangt bij het winnen van de reis naar Lapland al een mysterieus sfeertje en deze blijft het hele boek hangen. Dat heeft de schrijfster goed voor elkaar gekregen, want de nieuwsgierigheid is gewekt. Het boek blijft niet alleen grappig. Want waar monsters zijn, is er ook spanning. Naast de halfmens zijn er nog meer rare wezens waarvan we het bestaan niet wisten, en ze zijn niet allemaal even aardig.    

De kinderen, maar ook vader en moeder hebben allemaal een sterk eigen karakter. Soms bevind je je zelfs te midden van broer-en-zussen-ruzies, die ook wel herkenbaar kunnen zijn. De lezer bekijkt de situatie afwisselend vanuit Kaapo, Maikki en Hilla en dat zorgt wel voor herkenning en begrip, en het maakt het verhaal heel duidelijk. Het voordeel is ook dat de schrijfster niet voor kindertaal heeft gekozen, maar de dingen beschrijft zoals kinderen zichzelf ook zullen zien.

De vertaling door Annemarie Raas is netjes, maar dat neemt niet weg dat het soms moeilijk is om je een beeld te vormen van de setting van het verhaal. Zo zijn de zomerdagen in Finland eindeloos en heb je er zelfs een middernachtzon waardoor de zomernachten kort en schemerig zijn.  En dat is iets waar je in Nederland niet mee te maken hebt.    

Het verhaal is grappig, vreemd en vernieuwend, maar ook langdradig. Op het moment dat er gekampeerd wordt, gebeurt er niet zo veel en dat is jammer. Het boek had eigenlijk wat dunner moeten zijn om de spanning te behouden. In de laatste hoofdstukken komt het verhaal weer op de rit en wordt het weer spannend. Maar juist op het moment dat het weer interessant wordt, eindigt het boek en is het wachten geblazen op deel 2.