Roadtrip met een lach en een traan

Aan het begin van de twintigste eeuw ontdekt Tomás in de archieven van het museum waar hij werkt een dagboek van een priester waarin een geheimzinnig artefact wordt beschreven. Zonder een concreet levensdoel besluit hij een zoektocht te starten naar het artefact om zo de geschiedenis van de kerk volledig op zijn kop te zetten. Vijfendertig jaar later raakt patholoog Eusebio onbedoeld betrokken bij het mysterie als hij een raadselachtige autopsie uitvoert. Weer vijftig jaar later staat de Amerikaanse senator Peter oog in oog met chimpansee Odo die verblijft in een onderzoeksinstituut. De senator is eenzaam na de dood van zijn vrouw en besluit om het arme dier mee te nemen naar zijn geboorteplaats in het noorden van Portugal.

Wat hebben de levens van een jonge Portugese weduwnaar, een patholoog en een Amerikaanse senator met elkaar te maken? Niets zou je zeggen, maar Yann Martel kiest ervoor om hun levens op ingenieuze wijze met elkaar te verbinden dankzij de rol van een chimpansee en een gemeenschappelijke locatie: de hoge bergen van Portugal.

De Canadese schrijver Yann Martel verwierf zijn status als bestsellerauteur bij de publicatie van zijn roman Het leven van Pi, waarvan tot op heden wereldwijd ruim 13 miljoen exemplaren werden verkocht. De roman werd tevens succesvol verfilmd. Voor de publicatie van zijn meesterwerk schreef hij een roman die gesitueerd was in het Portugal van 1939. Tijdens zijn verblijf in India hoorde hij echter het verhaal van Pi en Martel besloot om zijn huidige manuscript in zijn bureaulade te leggen. Het project werd alsnog nieuw leven ingeblazen en het resultaat is te lezen in De hoge bergen van Portugal.

De hoge bergen van Portugal is niet een roman die makkelijk te classificeren is. Het verhaal is opgebouwd uit drie delen die tegelijkertijd een ander tijdsbeeld vertegenwoordigen: een man die de voorkeur heeft om achterwaarts te lopen en Lissabon verlaat met één van de eerste automobielen, een patholoog anatoom die op oudejaarsavond 1938 een indrukwekkende autopsie uitvoert en een bijzondere vriendschap tussen een ex-politicus en een chimpansee. Pas na het lezen van deze drie op zichzelf staande verhalen (Thuisloos, Thuiswaarts, Thuis) wordt hun onderlinge verbintenis duidelijk. Op zichzelf staand kunnen ze beschouwd worden als drie novelles.

De auteur weet een sfeer neer te zetten die wordt gekenmerkt door uitersten. Terwijl de spirituele zoektocht in het eerste verhaal een bijna picaresk karakter heeft, wordt het tweede verhaal gekenmerkt door kleurrijk taalgebruik. Complimenten voor de vertaling van deze roman, die werd gemaakt door Marijke Versluys, zijn dan ook op zijn plaats. Het lukt Martel hiermee om de lezer de diepere betekenis achter een verhaal pas op een later moment te laten inzien, waardoor de lezer af en toe ontgoocheld achterblijft.

Hoewel de personages zich alle drie in een andere fase van het rouwproces bevinden, benadert Martel hun verhalen ook met humoristisch perspectief. Zo loopt Tomás uit het eerste verhaal elke dag achterwaarts over straat omdat hij heeft besloten God zijn rug toe te keren na de dood van zijn vrouw en zoon. Juist het gebruik van humor in een situatie die ieder mens meerdere keren in het leven overkomt, zorgt ervoor dat de lezer niet in een zwaarmoedige toestand komt.

Martel laat in zijn nieuwe roman personages de diepe dalen van het leven ervaren op de hoge bergen van Portugal. Een bizarre roadtrip met een lach en een traan waaruit blijkt dat het geloof belangrijker is dan men in eerste instantie zou denken.