Nooit meer echt heel worden

Zoals ik was is de debuutroman van Bret Anthony Johnston, die eerder met korte verhalen en een boek over creatief schrijven indruk maakte. Johnston is hoofd van de afdeling creatief schrijven aan de Harvard Universiteit.

Zoals ik was wordt voortgestuwd door gelaagde personages, waarbij het plot van ondergeschikt belang is. Dat plot is eveneens stevig. De familie Campbell is emotioneel verscheurd door de ontvoering van de elfjarige Justin. Als Justin als tiener wordt teruggebracht bij de familie begint het verhaal pas echt. Het gezin lijkt weer compleet, maar de leden realiseren zich dat zowel zij als het collectief onherstelbaar zijn beschadigd. Zoals je een gebroken vaas nooit meer in de oude staat terug kunt lijmen, blijft de familie Campbell onregelmatigheden vertonen. Het boek beschrijft hun worsteling om uit de scherven iets op te kunnen bouwen om door te kunnen gaan. De lezer ervaart de eenzaamheid van die strijd van binnenuit op een wijze die de kwaliteit van Bret Anthony Johnston bevestigt.

De gezinsleden lopen op hun tenen na de terugkeer van Justin en toch ontkomen ze er niet aan elkaar bewust of onbewust te kwetsen. Vader Eric probeert de familie bij elkaar te houden en het leven zo normaal mogelijk voort te zetten. Hij is een emotioneel wrak en probeert aan zijn verdriet te ontkomen in een buitenechtelijke relatie. Moeder Laura kan haar nieuwe identiteit van 'moeder van de ontvoerde zoon' moeilijk loslaten. Zij vlucht onder haar meisjesnaam in het als vrijwilligster verzorgen van dolfijnen. Ze stopt al haar tijd en energie in de verzorging van de zieke dolfijn Alice.

Johnston toont zich een meester in het beschrijven van gevoelens: " (…) Ze had lang geloofd dat de meridiaan die haar leven zou bepalen en verdelen de verdwijning van Justin zou zijn. Daarvoor, daarna. Licht, duisternis, maar nee, de echte scheidslijn was zijn wederkeer. Iedere eerdere ervaring werd vormeloos, irrelevant. Het was alsof alles wat ze eerst had geweten nu met een dikke, zwarte stof was afgedekt."

Justins' jongere broer Griff groeit op met het label 'broertje van de ontvoerde' en verliest zichzelf in skateboarden en in de twee jaar oudere Fiona, die een slechte invloed op hem heeft. " De gedachten van zijn ouders waren zo vol van het verleden dat hij wist dat ze van hem hetzelfde verwachtten, maar in werkelijkheid liep zijn geheugen langzaam leeg."

Opa Cecil is van het harde cowboy type. Hij runt een pandjeshuis en vraagt zich af hoe hij zijn laatste jaren een zinvolle invulling kan geven en zijn familie kan dienen. Dan is er Justin zelf. Hij speelt eigenlijk een bijrol in het verhaal. Justin blijkt ontvoerd door een pedofiel die hem vermoedelijk elke dag misbruikte. Uit zijn gevangenschap heeft hij een slang meegenomen die hij Sasha noemt.

De personages realiseren zich dat ze door de afwezigheid van Justin een deel van hun ontwikkeling en persoonlijkheid hebben ingeleverd. Ze zien het na zijn terugkeer als plicht een beter mens te worden, om de familieband te herstellen. Omdat ze allemaal mensen blijven, lukt dat moeizaam. Zoals ik was is een roman over verlies en leert dat terugvinden alleen niet genoeg is om de orde te herstellen. Bret Anthony Johnston heeft een indrukwekkende roman geschreven.