Romantische schrijfstijl botst met het donkere, indrukwekkende verhaal

Dit boek beschrijft het waargebeurde verhaal van de Duitse Helene Hanneman. Het begint in mei 1943, als ze haar vijf kinderen naar school wil brengen en de Gestapo ineens binnenvalt. Omdat haar man van Roma-afkomst is, en hun vijf kinderen daardoor ook zigeunerbloed hebben, worden ze gedeporteerd naar Auschwitz. Helene hoeft niet mee, maar ze weigert haar gezin in de steek te laten. En dus stapt ze met man en kinderen in een veewagon richting Auschwitz, waar ze in het zigeunerkamp belanden.

Het zigeunerkamp is de hel op aarde. Maar omdat Helene Duits én verpleegster is, krijgt ze een baantje waardoor hun leefomstandigheden enigszins verbeteren. Ze wordt gedwongen te werken onder kamparts Josef Mengele, die haar vraagt een schooltje op te richten. Dit is pure nazipropaganda, maar Helene grijpt de kans om een sprankje licht in de ontstellende duisternis van Auschwitz te brengen. Terwijl de wereld steeds zwarter wordt, en de angst voor de gruwelijke praktijken van Dr. Mengele steeds groter, runt zij een schooltje en een creche waarmee ze de kinderen niet alleen onderwijs, warmte en meer eten kan geven, maar ook een heel klein beetje hoop op betere tijden. Zelfs als die hoop steeds verder vervliegt.

MIJN MENING
Ik vond het een heel indrukwekkend en heftig boek, dat een verhaal vertelt waarvan ik nog nooit gehoord had. Een schooltje in Auschwitz? En dan ook nog uit de koker van Dr. Mengele? Wauw! Natuurlijk is het allemaal nazipropaganda, bedoeld om de wereld zand in de ogen te strooien. Maar het heeft in ieder geval nog iets van licht gebracht voor een aantal zigeunerkinderen.

Eigenlijk had ik überhaupt nog nooit iets gelezen over de zigeuners in de Tweede Wereldoorlog. Natuurlijk wist ik dat Hitler ook het Roma-volk wilde uitroeien. Maar over het zigeunerkamp en de enorme aantallen zigeuners die daar vermoord zijn las ik nooit eerder.

Het boek leest heel makkelijk met zijn grote letters en een grote regelafstand. Fijn! Wat ik jammer vind is dat de schrijfstijl niet helemaal strookt met de inhoud van het verhaal. Het verhaal is zo duister als de nacht, maar als je het boek leest lijkt het kampleven bijna mee te vallen. Het lijkt bijna (niet helemaal natuurlijk!) het dagelijks leven maar dan in sobere vorm. Er spreekt heel veel hoop en moederliefde uit het boek, en dat is fijn om te lezen, maar ik kan me nauwelijks voorstellen dat dit ook maar enigszins strookt met de werkelijkheid. Helene houdt continu moed, haar kinderen blijven zonder ziek te worden bij haar, het is bijna te mooi om waar te zijn. En dat doet in mijn ogen afbreuk aan het verhaal. Het had van mij best wat rauwer opgeschreven mogen worden, de enorme ontberingen die de mensen daar doorstaan hebben hadden duidelijker naar voren mogen komen.

En dan kom ik meteen op het tweede minpunt, maar dat is een beetje een 'spoiler'. Nee, ik zal niet vertellen hoe het afloopt, don’t worry. Maar de allerlaatste alinea vond ik een enorme domper op het hele boek. Daarin schrijft Escobar namelijk:

“Of Helene Hannemann daadwerkelijk een dagboek heeft bijgehouden, weten we niet, maar wij denken dat het er dan zou hebben uitgezien zoals de hoofdpersoon het in dit boek schrijft.”

Behalve dat de zin heel raar leest, vond ik dit echt een domper. Wat? Is het niet gebaseerd op dagboeken of op haar persoonlijke verhaal? Is het verzonnen, bijeengeschraapt vanuit ooggetuigenverslagen? Is een en ander toch een verzinsel van de auteur?

Grmbl… ik voelde me gewoon echt een beetje bedot toen ik dat las. En het bevestigde mijn vermoeden dat de schrijver haar een veel optimistischere stem en teksten heeft toebedacht dan de werkelijkheid toeliet.

Maar overall gezien vond ik het een heel mooi boek dat weer een nieuw verhaal vertelt vanuit de krochten van Auschwitz-Birkenau. Een verhaal dat wel door iedereen gelezen moet worden!