Herwaardering van filosofie als praxis

Hadot toont op overtuigende wijze aan hoe filosofie bij de Antieke Grieken eerst en vooral een levenswijze inhield, die erop gericht was zichzelf en anderen te vormen. Ondanks de onderlinge verschillen tussen de Academies van Plato en Aristoteles, de stoïcijnen, de epicuristen en de cynici, is die visie op filosofie als vormende levenswijze een gemeenschappelijk leitmotiv bij de antieken. Dit in tegenstelling volgens Hadot tot de hedendaagse filosofie die zich vooral aan de universiteiten toelegt op het verwerven van theoretische kennis en zich dus beperkt tot het bestuderen van ‘leerstellingen’ en ‘stromingen’ binnen de filosofie.

Hadots boek is goed uitgewerkt en helder beargumenteerd. Hadot weet zijn centrale these met verve te verdedigen. Al zit er niet zelden wat herhaling op zijn voorbeelden en boodschap. Daartegenover staat dan weer dat bepaalde uitweidingen, zoals de mogelijke gelijkenissen tussen de socratische way of life en het sjamanisme, die Hadot overigens bestrijdt, mij weinig relevant en eerder overbodig lijken.

Interessant is ook hoe christelijke filosofen en theologen volgens Hadot het antieke denken en de antieke visie op filosofie deels hebben geïntegreerd en voortgezet in de christelijke tradities - voor zover het antieke denken daar niet tegen inging. Zowel het ‘antieke’ als christelijke neoplatonisme, dat deels verzeild in theürgie en mystiek, is echter zware kost om te doorgronden.

Hadot toont ook kort aan hoe de antieke opvatting van filosofie bleef doorwerken bij latere denkers, zoals Montaigne, Kant en Nietzsche. Wat mij betreft had dit wat omstandiger behandeld mogen zijn.

Ondanks vernoemde detailkritieken is het een zeer lezenswaardig boek!