Confronterend tijdsbeeld als slotstuk van trilogie
De dood is het derde deel van Jonas Gardells trilogie Een verhaal van liefde, ziekte en dood. Dit laatste deel speelt zich af in Stockholm, jaren 80. In die jaren sterven plotseling vele jonge en homoseksuele mannen aan een nieuwe, mysterieuze ziekte. Pas tegen het einde van de roman vallen de puzzelstukjes voor de medische wereld in elkaar en krijgt de ziekte een naam. De dood beschrijft hoe de homogemeenschap van Stockholm omgaat met de ziekte en het verliezen van zovelen van hen. Daarnaast worden de eerste stappen gezet op het gebied van de emancipatie en acceptatie van homoseksuelen in de Zweedse samenleving.
In De dood ontmoeten we een vriendengroep: Bengt, Benjamin, Lars-Ake, Rasmus en Paul. Stukje bij beetje leren we ieder van hen wat beter kennen. Bengt kwam als tiener naar Stockholm in het kielzog van een toneelregisseur die een dubieuze relatie met Bengt onderhield. Benjamin is Jehova’s getuige en citeert af en toe uit de Bijbel. De liefdes- en vriendschapsrelaties die deze mannen met elkaar onderhouden, wordt door Gardell teder en in simpele woorden en korte zinnen beschreven. Het is jammer dat deze zinnen te veel uitleggen en te weinig aan de interpretatie van de lezer overlaten:
“Benjamin, altijd even moederlijk en bezorgd, zegt dat Rasmus een trui moet meenemen, want het feest wordt op de binnenplaats gehouden, en zo tegen de avond kan het weleens koud worden.”
Gardell schetst in zijn roman een zeer confronterend beeld van de jaren 80. Hij doet dit allereerst door op een knappe manier teksten uit krantenartikelen en wetenschappelijke literatuur in het proza van zijn roman te verweven. Deze citaten laten heel sec zien hoe buitenstaanders, heteroseksuele artsen, wetenschappers, politici, etc. omgaan met homoseksuelen in hun omgeving. De meningen en oordelen waren hard en tegenwoordig onvoorstelbaar.
“Het tijdschrift Proletären schrijft in 1983 (…): ‘Als aids alleen een kwestie voor homoseksuelen was geweest, konden we die dodelijke ziekte gerust haar gang laten gaan’.”
De indrukwekkendste momenten uit het boek zijn de scènes waarin homoseksualiteit wordt ontkend door de omgeving, bijvoorbeeld tijdens begrafenissen. Dan blijken de jonge mannen gestorven te zijn aan ‘kanker’, worden homoseksuele liefdesrelaties niet erkend door de familie en blijkt de gestorvene soms zelfs een ‘vriendinnetje’ te hebben. Gardell geeft al deze jongens, jongens die in de jaren 80 niet mochten zijn wie ze waren en die jong gestorven zijn aan de gevolgen van aids, een gezicht.
Jonas Gardell is in Zweden een bekende stand-upcomedian en maakt zich al sinds de jaren 80 hard voor rechten van homoseksuelen. Hij werd uitgeroepen tot LGTB-persoonlijkheid en Zweed van het jaar in 2013 vanwege zijn geëngageerde werk en won de Zweedse ‘Grote Lezersprijs’. De BBC heeft van het eerste deel van deze trilogie een tv-serie gemaakt die in 2012 is uitgezonden.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Susanne
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
