Confronterend tijdsbeeld als slotstuk van trilogie
De dood is het derde deel van Jonas Gardells trilogie Een verhaal van liefde, ziekte en dood. Dit laatste deel speelt zich af in Stockholm, jaren 80. In die jaren sterven plotseling vele jonge en homoseksuele mannen aan een nieuwe, mysterieuze ziekte. Pas tegen het einde van de roman vallen de puzzelstukjes voor de medische wereld in elkaar en krijgt de ziekte een naam. De dood beschrijft hoe de homogemeenschap van Stockholm omgaat met de ziekte en het verliezen van zovelen van hen. Daarnaast worden de eerste stappen gezet op het gebied van de emancipatie en acceptatie van homoseksuelen in de Zweedse samenleving.
In De dood ontmoeten we een vriendengroep: Bengt, Benjamin, Lars-Ake, Rasmus en Paul. Stukje bij beetje leren we ieder van hen wat beter kennen. Bengt kwam als tiener naar Stockholm in het kielzog van een toneelregisseur die een dubieuze relatie met Bengt onderhield. Benjamin is Jehova’s getuige en citeert af en toe uit de Bijbel. De liefdes- en vriendschapsrelaties die deze mannen met elkaar onderhouden, wordt door Gardell teder en in simpele woorden en korte zinnen beschreven. Het is jammer dat deze zinnen te veel uitleggen en te weinig aan de interpretatie van de lezer overlaten:
“Benjamin, altijd even moederlijk en bezorgd, zegt dat Rasmus een trui moet meenemen, want het feest wordt op de binnenplaats gehouden, en zo tegen de avond kan het weleens koud worden.”
Gardell schetst in zijn roman een zeer confronterend beeld van de jaren 80. Hij doet dit allereerst door op een knappe manier teksten uit krantenartikelen en wetenschappelijke literatuur in het proza van zijn roman te verweven. Deze citaten laten heel sec zien hoe buitenstaanders, heteroseksuele artsen, wetenschappers, politici, etc. omgaan met homoseksuelen in hun omgeving. De meningen en oordelen waren hard en tegenwoordig onvoorstelbaar.
“Het tijdschrift Proletären schrijft in 1983 (…): ‘Als aids alleen een kwestie voor homoseksuelen was geweest, konden we die dodelijke ziekte gerust haar gang laten gaan’.”
De indrukwekkendste momenten uit het boek zijn de scènes waarin homoseksualiteit wordt ontkend door de omgeving, bijvoorbeeld tijdens begrafenissen. Dan blijken de jonge mannen gestorven te zijn aan ‘kanker’, worden homoseksuele liefdesrelaties niet erkend door de familie en blijkt de gestorvene soms zelfs een ‘vriendinnetje’ te hebben. Gardell geeft al deze jongens, jongens die in de jaren 80 niet mochten zijn wie ze waren en die jong gestorven zijn aan de gevolgen van aids, een gezicht.
Jonas Gardell is in Zweden een bekende stand-upcomedian en maakt zich al sinds de jaren 80 hard voor rechten van homoseksuelen. Hij werd uitgeroepen tot LGTB-persoonlijkheid en Zweed van het jaar in 2013 vanwege zijn geëngageerde werk en won de Zweedse ‘Grote Lezersprijs’. De BBC heeft van het eerste deel van deze trilogie een tv-serie gemaakt die in 2012 is uitgezonden.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Susanne
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
